10/02/2023 Cuma Köşe yazarı O.Ü

Muhammed Şeybânî hazretleri: "Farzın yerine getirilmesi için, bey ve şirâ kitabını yazdım."

Sual: Alışveriş bilgisini, kendisine lazım olan fıkıh bilgilerini öğrenmeden, tasavvuf ehli olunabilir mi?

Cevap: Dinini iyi öğrenen bir Müslüman, haram işlemeden ve faiz felaketine düşmeden her çeşit ticareti yaparak helal mal kazanır. Helal ve bereketli kazancı ile millete ve memlekete çok faydalı olur. Hadîkada deniyor ki:

“İmâm-ı Muhammed Şeybânî hazretlerine, mütehassıs olduğu tasavvuf bilgisinde niçin bir kitap yazmadığını sorduklarında; 'Zühd ve takva, ancak, bütün işlerde ahkâm-ı islâmiyyeye uymakla, batıl, fasit ve mekruh sözleşmelerden sakınmakla elde edilebilir. Bunlar da, fıkıh kitaplarından öğrenilir. Alışveriş ve başka sözleşmeleri yapacak kimsenin bunların sahih ve helal olması şartlarını öğrenmesi lazımdır. Bunun için, bu işlerin ilmihâlini öğrenmek her mükellefe farz-ı ayındır. Bu farzın yerine getirilmesi için, bey ve şirâ kitabını yazdım' buyurmuştur.”

Sual: Devletin aldığı vergiler, uşur, zekât yerine geçer mi?

Cevap: Bu konuda Tahtâvî, Dürr-ül-muhtâr hâşiyesinde buyuruyor ki:

“Zalim sultanların uşur olarak milletten alıp kullandıkları malları, uşur denilse dahi, uşur olmaz. Divândan Câmekiyyelerini almış olurlar, yani, millete hizmet edenlere, devletin vereceği ücretleri, milletten toplamış olurlar. Bu aldıklarını, hizmet edenlere vermeleri lazımdır. Tüccardan aldıkları vergiler de böyledir.”

Sual: İhtiyaç olunca, bir Müslümanın faizle para alması uygun olur mu?

Cevap: Hiçbir memlekette, hiçbir kimseden ve bankadan ve kooperatifden, zaruret olmadıkça, hiçbir sebep ile ödünç para alıp faiz ödemek caiz değildir. Zaruret başkadır, ihtiyaç başkadır. Zaruret, kendinin veya nafakası lazım olanların aç, susuz, çıplak veya sokakta kalarak hasta olması demektir. Zaruret olunca, yani ölümden veya hastalıkla, bir uzvun yok olmasından korku olunca, helal yollardan, faizsiz olarak, zaruretin giderilmesine çalışılır. Helal yol bulunamazsa, faizle ödünç alınıp, bununla zaruret giderilir ise de, sonra, ihtiyaçtan fazla bir şeye para sarf etmeyip, borcunu bir an önce ödeyerek faizden kurtulması farzdır.

Sual: Erkek çocuğun sünnet edilmesi için belli bir yaş şartı var mıdır?

Cevap: Çocuğun sünnet yaşı yedi ile oniki arasıdır. Daha küçük ve daha büyük de olur.