16/11/2021 Salı Köşe yazarı V.T
Haccın, vücub ve eda şartları vardır
Vücub şartları
bulunmakla beraber, eda şartları da kendisinde bulunanın, o yıl hacca gitmesi
farz olur.
İbn-i
Taber hazretleri tefsir, hadîs ve Hanefî mezhebi fıkıh
âlimlerindendir. İsmi, Ahmed bin Hüseyn el-Mervezî’dir. Türkistan’da Merv’de
doğdu. 376 (m. 986) yılında Buhârâ’da vefât etti. Fıkıh ilminde müctehid,
tefsîr ilminde çok yüksek, hadîs ilminde hafız idi. Yüzbin hadîs-i şerîfi
rivâyet edenlerle birlikte ezbere bilirdi. Ebû Kâsım Saffâr’dan fıkıh
ilmini öğrendi. O Nasır bin Yahyâ’dan, o da Muhammed bin Semâa’dan, o da İmâm-ı
Ebû Yûsuf’tan ve o da İmâm-ı a’zamdan öğrenmiştir. Bir dersinde şunları
anlattı:
Haccın vücub ve eda
şartları vardır. Vücub şartları bulunmakla beraber, eda şartları da kendisinde
bulunanın, o yıl hacca gitmesi farz olur. O yıl, hac yolunda ölürse hac sâkıt
olur. Vekil gönderilmesi için vasiyet etmesi gerekmez. O yıl gitmezse, günah olur.
Sonraki yıllarda, hac yolunda veya evinde hasta, hapis veya sakat olursa,
yerine başkasını, bedel [vekil] göndermesi veya bunun için vasiyet etmesi
gerekir. Vekil gönderdikten sonra iyi olursa, kendinin gitmesi de lazım olur.
Sonraki senelerde hacca giderse, tehir günahı af olur.
Zekât nisabına malik
olmasa da, ihtiyacından fazla olarak, hacca götürüp getirecek ve geride
kalanlara yetecek kadar parası olana, diğer şartlar da kendisinde varsa, hacca
gitmek farz olur.
İhtiyaç eşyasının
birincisi nafakadır. Nafaka, mutfak eşyasıyla birlikte yiyecek, giyecek ve ev
eşyasıyla evdir. Binek hayvanı veya arabası, sanat aletleri, meslek veya ders
kitapları da ihtiyaç eşyası sayılır. Bir senelik yiyecek veya parası, nafaka
sayılır. Tüccarın, esnafın, çiftçinin kendi memleketlerinde âdet olan
sermayeleri de, hac için ihtiyaç eşyasıdır.
Mekke’ye yakın olan birinin, hacca gitmesi için zengin olması gerekmez. Hacca
gidebilmek için bildirilen ihtiyaç eşyalarının, mutlaka olması şart değildir.
Varsa, hacca gitmek için, bunları satmak gerekmez, yoksa satın almak lazım
değildir.
Zekât nisabına malik
bir zenginin, hacca götürüp getirecek ve evde kalan çoluk çocuğunun
ihtiyaçlarını görecek kadar parası, altını yoksa, hacca gitmesi farz
olmaz.
Vücub şartlarından biri de hac zamanının gelmiş olmasıdır. Hac zamanı, Arefe ve bayram günleri olmak üzere, beş gündür. Yolda geçen zaman da düşünülerek, vücub şartları, bu zaman başında mevcut olan kimsenin, ömründe bir kere hacca gitmesi farz olur.