20/09/2023 Çarşamba Köşe yazarı H.Y
Ana-babaya, 'dil' ile yapılacak vazifeler...
İmam-ı Nesefî hazretleri,
Ana-babanın evladı üzerinde seksen kadar hakkı olduğunu bildiriyor. Sağlığında
olan kırk haktan dil ile onlara karşı yapacağı on vazifesi şunlardır:
1.
Ana-babaya yumuşak söylemeli, tevazu etmeli ve hizmet ederken öf bile
dememelidir. Hak teâlâ buyuruyor ki: (Rabbin,
yalnız kendisine kulluk etmenizi, ana-babanıza da iyi davranmanızı emretti.
Onlardan biri veya ikisi senin yanında yaşlanırsa, kendilerine öf bile deme!
Ağır söz söyleme, onlarla yumuşak ve tatlı konuş. Onlara acı, tevazu kanadını
gerip “Rabbim, küçükken beni yetiştirdikleri gibi sen de onlara merhamet et”
diye dua et.) [İsra 23-24]
Hasan-ı
Basri hazretleri buyurdu ki: (Âlim bir evladın ana-babası kâfir olsa,
kuyudan su çekmeleri için ona muhtaç olsalar, o da birkaç kova çektikten
sonra öf dese, bu sebeple bütün amellerinin sevabı yok olur.)
2. Ana-baba
ile konuşurken sesini, onların sesinden yüksek çıkarmamalıdır.
3.
Ana-babanın yanlarında çok konuşmamalı, edebi aşmamalıdır. Ana-baba
bildiği şeyleri de anlatsa, "yine aynı şeyler mi?" dememeli. Hiç
duymamış gibi can kulağı ile dinlemek lâzımdır.
4- Ana-babaya
kaba, dokunaklı ve argo söz söylememelidir. Mesela
iki kardeşi olan biri, öteki kardeşini kastedip: (Oğlun şunu yaptı. Ben yapsam
kıyameti koparırdınız) veya (Anne! Torununu tepene çıkarıyor, çok
şımartıyorsun. Söz dinletemiyoruz) gibi sözlerle ana-babayı üzmemelidir.
Çocuklarını ana-babanın yanında dövmemeli, azarlamamalıdır. Böyle şeyler
ana-babayı üzer.
5. Hanımını, ana-babasından üstün
tutmamalıdır. Peygamber efendimiz buyuruyor ki: (Hanımını
anasından üstün tutana lanet olsun! Onun farz ve diğer ibadetleri kabul
olmaz.) [Şir’a]
6. Ana-babasını isimleri ile
çağırmamalı, sözlerini kesmemeli, sözlerinin arasına girmemelidir. Onlara karşı
bilgiçlik taslamamalıdır. Ana-baba yanlış da söylese, öyle
değil diyerek itiraz etmemeli.
7. Ana-babanın
arasını açacak söz ve hareketlerden uzak durmalıdır. Ana-baba
ile oğul veya kızın arasını açacak işlerden uzak durmak. Gelinleri, ana-baba
ile oğullarının arasını açacak sözlerden uzak tutmalıdır. Peygamber efendimiz, (Ana
ile oğulun arasını açana lanet olsun) buyurmuştur. [Gunye]
8.
Ana-baba ile konuşurken, yap, yapma gibi ifadeler kullanmamalıdır. Yapar
mısın gibi ricada bulunmalıdır.
9.
Ana-babanın hayır dualarını almalıdır. Ana-baba
duasını ganimet bilmelidir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Üç
kişinin duası kabul olur. Ana-baba, mazlum ve misafirin duası.) [Tirmizi]
10. Ana-babanın
beddualarını almamalıdır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Ana-babanın
çocuğuna ve mazlumun zalime olan bedduaları, reddolmaz.) [Tirmizi]