28/12/2023 Perşembe Köşe yazarı O.Ü
Alışverişte aldanmak da israftır
Sual: İsraf sadece yemede içmede mi olur yoksa başka şeylerde de israf olabilir mi?
Cevap: Malı
kıymetinden aşağı fiyatla satarak veya kiraya vererek ve kıymetinden yukarı
fiyatla satın alarak veya kiralayarak aldanmak israf olur. Aldanarak alışverişe
zaruri ihtiyaç olursa veya yardım, sadaka gibi niyet ile böyle yaparsa israf
olmaz. Meyyitin kefenini miktar ve cins bakımından, İslamiyette bildirilenden
fazla yapmak israftır. Abdullah ibni Ömer hazretleri şöyle naklediyor:
“Sa'd ibni Ebî Vakkâs hazretleri abdest alırken, Resulullah
efendimiz gördü.
-Ya Sa'd! Suyu niçin israf
ediyorsun? buyurdu.
-Abdest
alırken de israf olur mu dedikte;
-Büyük nehirde de olsa, abdestte
fazla su kullanmak israf olur buyurdu.”
Acıkmadan önce, günde ikinci defa yemek, israftır. Ahmed Ebû
Bekr-i Beyhekî hazretleri kitabında;
“Hazret-i Aişe buyuruyor ki: Günde ikinci defa yemek
yiyordum. Resulullah efendimiz görünce;
-Ya
Aişe! Yalnız mideni doyurmak, sana her işten daha tatlı mı geliyor? Günde iki
kere yemek de israftandır. Allahü teâlâ, israf edenleri sevmez! buyurdu.” Hâdimî
merhum, burayı şöyle açıklıyor:
“Resulullah efendimiz, hazret-i Aişe'nin ikinci yemeği, acıkmadan
yediğini anlayarak böyle buyurmuştu. Yoksa, keffaretler için, günde iki kere
yedirmek lazım olduğu meydandadır.”
Sofraya lüzumundan fazla ekmek koyup, sonra bunları, tekrar
yemek için kaldırmamak israftır. Yani, yenmeyen ekmek parçalarını atmak ve riya,
gösteriş, şöhret için fazla ekmek koymak israf olur.
Nefis yemekler yemek, kıymetli, yeni elbise giymek, yüksek,
büyük binalar yapmak ve dinin sahibinin haram etmediği daha bu gibi şeyler,
helalden kazanıldığı, kibir ve öğünmek için olmadığı zaman israf değildir.
Lüzumundan fazla olunca tenzihen mekruh olurlar. Ahıreti kazanmak
isteyenlere, lazım olan ile kanaat edip, fazlasını sadaka vermek yakışır.
Sual: Bir kimse, birkaç defa
yemin edip bu yeminleri bozsa, hepsi için bir keffaret mi yapar?
Cevap: Bir
kimse, birkaç yemini bozarsa, hepsi için ayrı ayrı keffaret yapması lazımdır.
Keffaretler, zekât gibi, ibadet-i maliyyedir. Malını fakirlere bir vekil
vasıtası ile vermesi caiz olur. Fakat, kendisinin malı ayırırken veya fakire
verilinceye kadar niyet etmesi lazımdır.