30/05/2022 Pazartesi Köşe yazarı R.A

Türkistân; Hûnlar, Tabgaçlar, Göktürkler, Uygurlar, Karahânlılar, Gazneliler, Selçuklular ve Hârezmşâhlar’ın hâkimiyetinde kalmıştır.

Bilindiği gibi, “Mâverâünnehr: Amu Derya (Ceyhûn), Siri Derya (Seyhûn) nehirleri arasında kalan ünlü Türk ülkesi”nin adıdır.

“Mâverâünnehr”in bir parçası, eski “Türkistân diyârı”nın bir bölümü ve “İpek Yolu” güzergâhıdır.

Türkistân, bilindiği gibi Türklerin yurdu mânâsınadır; bu beldeler, binlerce yıldan beri Türklerin yurdudur. Türkistân, orada uzun yıllar muhtelif Türk devletleri kuran Hûnlar, Tabgaçlar, Göktürkler, Uygurlar, Karahânlılar, Gazneliler, Selçuklular ve Hârezmşâhlar’ın hâkimiyetinde kalmıştır.

Daha önce de belirttiğimiz gibi, ilk çağlardan beri, bu bölgelerde, önceleri Türkler ve Îrânlılar yaşamış; buralarda Asyâ Hûn, Göktürk ve Uygur İmparatorlukları; Sâmânîler; Karahânlı, Gazneli, Büyük Selçuklu ve Hârezmşâhlar Devletleri; Tîmûr İmparatorluğu, Çağatay Hânlığı ve Şeybânîler hâkim olmuşlardır.

Müslümânların, “Mâverâünnehr”e ilk defâ; 667’de “el-Hakem bin Ömer el-Gıfârî” komutasında gelerek üç yıl kaldıkları, daha sonra “Kuteybe bin Müslim”in düzenlediği seferler netîcesinde, küçük bir kısım hâriç, bütün bölgenin Müslümânların hâkimiyetine girdiği ve bölgede İslâmiyyet’in hızla yayıldığı bilinmektedir. 

ÖZBEKİSTÂN SEYÂHATİ

Çok güzel ve tadına doyamadığımız “Özbekistan Seyâhati Programı”nda, Kazakistân’a yaptığımız kısa ziyaretten sonra, Özbekistân’ın başşehri Taşkent’e gittik, oradan sonra da, önce İslâm âlemindeki en büyük âlim ve velîlerin bulunduğu Buhârâ şehrine, sonra da Semerkand’a intikâl ettik.

Oralarda, dünyânın her tarafından gelmiş, bol miktarda turist kâfileleri gördük. Komünist Rusya’nın idâresinde iken, uzun yıllar bütün dünyâya kapalı olan Özbekistân’da, istiklâline kavuştuğu 1991’den bu yana, turizm yönünden büyük bir canlanmanın başladığı, Devletin de, turizme çok büyük yatırımlar yaptığı görülmektedir.

Bu vesileyle ifâde edelim ki, daha önceki seyâhatlerimizden birinde, Kaşkaderyâ vilâyetindeki televizyon yetkililerinin, Hâcegî Muhammed Emkenegî (İmkenegî) hazretlerini ziyâretimiz sırasında benimle yaptıkları takrîben yarım saatlik bir röportajda, Ecdâd yâdigârı eserlere sâhip çıktıkları ve tamîr ettikleri için, başta o zamanki Özbekistân Cumhurbaşkanı İslâm Kerîmov’u ve emeği geçen diğer bütün devlet yetkililerini tebrîk ve takdîr etmiş, kendilerine en kalbî şükrânlarımızı ifâde etmiştik. Şimdi, hâlihâzırdaki Cumhurbaşkanı saygıdeğer Şevket Mirziyoyev ve ekibinin, çok daha büyük restorasyon faaliyetlerine giriştiklerini müşâhede ediyoruz. [Sayın Şevket Miramanoviç Mirziyoyev, 1996 ve Eylül 2001 yılları arasında Cizzak Valisi, 12 Aralık 2003 tarihinden beri Özbekistan Başbakanı olarak görev yapmış, 7 Eylül 2016 tarihinden beri de Özbekistan cumhurbaşkanıdır.] Onlara da hassaten teşekkür ve duâ borçlu olduğumuzu belirtmeliyiz.