02/07/2022 Cumartesi Köşe yazarı O.Ü
Vekâlet ile iş yapmak
Vekâlet; bir kimsenin,
bir işi yapmak için, başkasını kendi yerine koyması demektir.
Sual: Vekâlet vermek,
birini vekil yapmak ve iki kişi arasında haberci olmak ne demektir, nasıl olur?
Cevap: Vekâlet; bir
kimsenin, bir işi yapmak için, başkasını kendi yerine koyması, başkasına iş
havalesi yapması demektir. Yerine geçirilen başka kimseye vekil denir.
Bir kimsenin sözünü başkasına götürene resül veya haberci denir.
Birini vekil yapmak,
icab ve kabul ile olur. Yani; “Seni vekil yaptım” ve “Kabul ettim” sözleri veya
yazıları ile olur. Vekil, cevap vermeden, işi yapmaya başlasa, kabul etmiş
olur. İş habersiz yapıldıktan sonra, sahibinin, izin verdim demesi ile de,
vekil etmiş olur.
Sual: Vekil olan bir
kimse, bir başkasını kendi yerine vekil edebilir mi?
Cevap: Vekil,
sahibinden ayrıca izin almadıkça veya “istediğini yap” diyerek umumi
vekil edilmedikçe, başkasını kendine vekil yapamaz. Yalnız, zekât
vermek için olan vekil, izinsiz olarak başkasını, o da başkasını vekil
yapabilirler. İkinci vekil, doğrudan doğruya sahibin vekili olur.
Sual: Vekil
ile umumi olarak vakalet verilen umumi vekil olan kimse arasında bir fark
var mıdır?
Cevap: Alışverişte
vekâlet verilirken, vekil edilecek kimseye, malın cinsi, nevi, çeşidi veya
fiyatı bildirilmelidir. Vekil, umumi vekil ise, bunları bildirmeye lüzum olmaz.
Vekile, “Bana bir at al” demek sahih olur. “Bana bir hayvan al” demek sahih
olmaz. Nasıl olursa olsun, nasıl istersen öyle al! deyince, umumi vekil olur.
Malın maddesi, pamuk veya yün olması, kullanma yeri, işçiliği ayrı olunca, cins
ayrılır. Koyunun yünü ile derisi başka cinstir. Başka cinsten aldığı mal,
vekile kalır. Sahibinin olmaz. Koç al denilen vekil, dişi koyun alırsa, vekilin
olur. Süt, pirinç gibi şeyleri al dese, piyasada bulunanı alması caiz olur. Ev
alacak vekile, mahalle ve fiyatını söylemek yetişir. Ölçü ile alınan malın
miktarı veya fiyatı söylenir. Evsafını söylemek lazım değildir.
Umumi vekil, sahibinin malını, dilediği fiyata satabilir. Fiyat söylenmiş ise, daha aşağı satamaz. Satarsa, öder. Vekil, sahibinin malını, kendine satın alamaz. Akrabasına da satamaz. Ancak, bunlar, umumi vekil ise veya değerinden yüksek satabilir. Umumi vekil, peşin de, veresiye de satabilir. Fakat, peşin sat veya şu malımı sat da borcumu ver denildi ise, veresiye satamaz.