09/04/2023 Pazar Köşe yazarı O.Ü
Dört türlü zekât malı vardır
Sual: Nelerden, hangi mallardan
zekât verilir daha doğrusu neler zekâta tabidir?
Cevap: Dört
mezhepte de dört türlü zekât malı vardır ki bunlar:
1-Senenin ekseri zamanında, çayırda parasız otlayan dört ayaklı
hayvanlar.
2-Altın ile gümüş. Dürr-ül-müntekâda deniliyor ki:
“Altın ile gümüşün oniki ayardan yukarısı, para olarak,
kadınların süsü gibi helal olarak, erkeklerin altın yüzük takması gibi haram
olarak kullanılsın, ev, yiyecek, kefen satın almak için saklanılsın, kılınç ve
altın diş gibi ihtiyaç eşyası olsalar da, zekât nisabının hesabına
katılacaklardır.”
3-Ticaret için alınıp, ticaret için saklanılan ticaret eşyası.
İbni Âbidînde deniyor ki:
“Eşyanın ticaret niyeti ile satın alınması lazımdır. Uşur
vermesi lazım gelen topraklardan hasıl olan ve miras olarak ele geçen veya
hediye, vasiyet gibi kabul edince mülk olan şeylerde, ticarete niyet edilse de,
bunlar ticaret malı olmaz. Çünkü ticaret niyeti, alışverişte olur. Mesela,
tarlasından buğday alıp uşrunu veren veya mirastan eline mal geçen kimse,
satmak niyeti ile saklasa, nisap miktarından fazla olsa ve bir seneden fazla
kalsa, zekâtlarını vermek icap etmez.”
Satmak için satın aldığı buğdayı tarlasına ekse veya ticaret
için aldığı hayvanı, kumaşı kendi kullanmaya niyet etse, ticaret malı olmaktan
çıkarlar. Sonra bunları satmaya niyet ederse, ticaret malı olmazlar. Bunları
satınca veya kiraya verince, eline geçen mal ticaret malı olur. Kullanmak için
satın aldığı malı, aldıktan sonra ve miras olarak eline geçeni veya hediye,
vasiyet, sadaka gibi kendinin kabul etmesi ile malik olduğu malı alırken veya
tarlasından aldığı buğdayı satmaya niyet etse, ticaret malı olmazlar. Bunları
satsa ve satarken bedellerini ticarette kullanmaya niyet etse, bu bedelleri
ticaret malı olurlar. Çünkü ticaret bir iştir. Yalnız niyet ile olmaz, başlamak
da lazımdır. Ticareti terk etmek ise, yalnız niyetle olur.
4-Yağmur suyu veya nehir, dere suyu ile sulanan bütün topraklardan çıkan şeylerdir. Bunların zekâtına Uşur denir. Uşur vermek, Kur’ân-ı kerimde, En'âm suresinin 141. âyetinde emredilmiş, onda birinin verilmesi de hadis-i şerifte bildirilmiştir. Uşur, mahsulün onda biridir. Kul borcu olan, borcunu düşmez, uşrunu tam verir.