22/10/2024 Salı Köşe yazarı R.A
İstanbul için ne dediler?
Târihçi Yılmaz Öztuna, yazdığı
bir makâlesinde, “İstanbul için ne dediler?” başlığı altında, bazı
meşhûr kimselerin, bu konudaki önemli sözlerini nakletmiştir...
Sanat târihçisi, bilim adamı Prof. Dr. Semâvî Eyice diyor ki:
“Eskiden İstanbul’un gürül gürül akan dereleri, pek çok canlıya ev sâhipliği yapan ormanları varmış. Hepsi şehirleşmenin kurbânı oldu. Sayısız târihî eser, İstanbul’u güzelleştiriyoruz diye tahrip edildi, yıkıldı... Düşünün ki İstanbul, zamanının en büyük İslâm devletinin başkenti idi...” [Betül Altınbaşak, Türkiye Gazetesi/Pazar Kahvesi, 6 Eylül 2009 Pazar]
Yine
Prof. Dr. Semâvî Eyice diyor ki:
Eski
İstanbul’la bugünü kıyâslarsak şu netîce ortaya çıkıyor:
“İstanbul,
özünü kaybetti ve kaybetmeye de devâm ediyor. İstanbul’u üç açıdan
incelemek lâzım; coğrafî, topografik ve târihî yönlerden.”
Târihçi
Yılmaz Öztuna, yazdığı bir makâlesinde, “İstanbul için ne
dediler?” başlığı altında, bazı meşhûr kimselerin, bu konudaki önemli
sözlerini nakletmiştir:
1-
İspanyol gezgini Pedro (16. Asır seyyâhlarından): “Yeryüzünde İstanbul
kadar uygun bir yere kurulmuş bir şehir yoktur...”
2- P.
Gyllius (16. asır): “Dünyânın her şehri ortadan kalkabilir. Fakat coğrafî konumu
bakımından İstanbul ise, insanlar var oldukça devâm edecektir...”
3-
Rus Çarı Büyük Petro (ö. 18. asır başı): “İstanbul’a hükmeden, bütün cihâna
hükümrân olur. Onun için, mümkün olduğu kadar İstanbul’a yaklaşmak gerekir...”
4-
Baron de Tott (ö. 1785): “Dünyânın başkenti olarak tercîh edilecek en müsâit
şehir İstanbul’dur; âdetâ kâinâtın coğrâfî merkezidir...”
5-
İspanyol generali Miranda (ö. 1786): “Manzarasının olağanüstü olması hakkında
bir fikir vermem bile mümkün değil. Tabîatla iç içe girmiş, çok uyumlu bir
mi’mârî, gözlerimi kamaştırdı...”
6-
Napolyon (ö. 18. asır sonu): “İstanbul’a sâhip olan dünyâya
hükmeder. Dünyâ tek bir devlet olsa idi, taht şehrinin İstanbul olması
gerekirdi...”
7-
Ermeni coğrafyacısı İnciciyân (ö. 1804): “Eski ve yeni bütün yazarlar,
İstanbul’un, dünyânın en seçkin yerinde bulunduğunu bildirmişlerdir...”
8-
Hammer tarihini Fransızca’ya çeviren Joseph Heller (ö. 19. asır): “İstanbul dünyânın
gerçek başkentidir. Coğrafya konumu bakımından, yeryüzünde rakîbi yoktur.
Herkes bu husûsta aynı fikirdedir...”
9-
Fransız D. de Fontmagne (ö. 1856): “Dünyâda hiçbir şehir, İstanbul kadar
güzel olamaz. Yalılar, köşkler, konaklar, bahçeler, minâreler, kubbeler,
sarâylar şehri ki; Asyâ ile Avrupa’nın uyumlu estetiğini, güzelliği karşısında
insanın dili tutulacak derecede âhenkle yansıtıyor...”
10-
Alphonse de Lamartine: “İstanbul biricik ve kıyâs kabûl etmez bir şehirdir.
Manzarasının güzelliğini hiçbir fırça ve kalem lâyıkıyla tasvîr edemez...”
11-
İngiliz Mrs. Max Müller (ö. 1893): “Doğu ile Batı’yı çok iyi birleştirmiş,
insana hayât ve yaşama sevinci, neş’e ve canlı bir güzellik duygusu veren
emsâlsiz bir şehir...”
12-
İngiliz Lady Dorina Neave (ö. 1933): “Daha muhteşem bir manzara yeryüzünde mevcut
değildir. Haşmetli kubbeleri, birbirinden güzel sayfiyeleri ile İstanbul, dünyâ
şehirlerinin kraliçesidir...”
[Türkiye Gazetesi, 27.06.2009
(bazı tasarruflarla). Bu makâle, ayrıca 5 Temmuz 2010 târihli “Türkiye
Takvimi”nin arka sayfasında da çıkmıştır.]