27/04/2024 Cumartesi Köşe yazarı O.Ü
Ölüm hastasının hediye etmesi
Sual: Ölüm hastası diye, hangi hâlde olana denir ve böyle olan bir kimsenin, malını satması, hediye etmesi dinen uygun mudur?
Cevap: Bu konuda
Redd-ül-muhtârda buyuruluyor ki:
“İhtiyaçlarını temin etmek için sokağa çıkamayan
hastaya, ölüm hastası denir. Bir hastanın bazen sancısı, ağrısı olsa, çok zaman
sokağa da çıksa, buna ölüm hastası denmez. Sıtma, verem, zafiyet böyledir.
Böyle hasta, bütün malını hediye etse, emanet, başkasınındır dese, caiz olur.
Vârislerinden birine bir şey satabilir ve hediye edebilir. Başka vârislerin
buna izin vermesine lüzum olmaz.”
Mirasının kendi arzusuna göre taksim edilmeyeceğini
anlayan kimse, dilediğine, dilediği miktarda hediye ederek, hepsini dağıtır.
Mecelle'nin 1596. Maddesinde de şöyle deniyor:
“Zevcesinden, hanımından başka vârisi olmayan, maraz-ı
mevtinde, ölüm hastalığında iken bütün malını, zevcesine, hanımına vasiyet
edebilir.”
Sual: Kadının sütünü ve domuzun kılını satmakta, dinen
bir mahzur var mıdır?
Cevap: Hür kadının
sütünü sağdıktan sonra dahi ve domuzun kılını satmak batıldır. Domuz kılını,
iğne yerine kullanıp ayakkabı dikmek zaruri olunca yani dikecek başka bir şey
bulamazsa kullanması ve parasız malik olamazsa, satın alması caiz olur. Buna
satılması mekruh olur. Leş yağı, bevil, idrar, insan sütü ve şarabın, tıpta ve
sanayi için kullanılmaları da böyledir. İmâm-ı Muhammed hazretlerine göre bu
kadar kıl temizdir. Kâfir de olsa, insan kılını ve her uzvunu, bevlini,
idrarını, necasetini satmak batıldır. Kullanmak da caiz değildir. Yalnız, insan
pisliği kullanılabilir ve toprakla karışık olarak satılabilir. Hayvan
pisliklerini satmak ve gübre ve yakacak olarak kullanmak caizdir. Vedek, yani
leş yağını satmak ve kullanmak haramdır.
Sual: Cuma günü, Cuma namazı kılınan vakit içinde
alışveriş yapılabilir mi?
Cevap: Cuma günü öğle ezanı
ile imam selam verinciye kadar olan zamanda alışveriş yapmak mekruhtur.
Sual: Satın almayacağı veya iki kişinin bir fiyatta
anlaştığı malın fiyatını artırmakta, dinen bir mahzur var mıdır?
Cevap: Satın almayacağı bir malın semenini, fiyatını
başka müşteriler arasında yükseltmek mekruhtur. İki kişi bir malın fiyatında
uyuşmuş iken, bu malı, daha yüksek fiyatla satın almak istemek de mekruhtur.