03/07/2020 Cuma Köşe yazarı O.Ü
Zekât, hicretten sonra farz oldu
Zekât vermek, hicretin ikinci senesinde
ramazan ayında farz oldu.
Sual: Zekât ne zaman farz oldu ve zekât verilecek malın, paranın mutlak
helal yoldan mı elde edilmesi gerekir?
Cevap: Zekât vermek, hicretin ikinci senesinde ramazan ayında farz oldu. Her
Müslümanın tam mülkü olan nisap miktarındaki zekât malının, belli zamanda,
belli miktarını, zekât niyeti ile ayırıp, emredilen Müslümanlara vermektir. Tam
mülk, helal yoldan gelip, kullanması mümkün helal malı demektir. Gasp,
hırsızlık, rüşvet, kumar ve fasit olarak satın aldığı mal gibi, haram malı
kendi helal malı ile veya çeşitli kimselerden aldığı haram malları birbirleri
ile karıştırmamış ise, bu haram mallar, mülkü olmaz. Kullanması, nafaka yapması
helal olmaz. Bunlarla cami ve başka hayırlar yapamaz. Bunların zakâtını vermesi
farz olmaz, zekât nisabının hesabına katılmazlar. Sahipleri veya vârisleri
belli ise, kendilerine geri vermesi farzdır. Belli değilse, hepsini sadaka
olarak fakirlere dağıtırsa da, sonra sahibi çıkıp, ödemesini, tazminini
isterse, öder. Sahiplerini buluncaya kadar dayanamayıp bozulacak malı, kendi
kullanıp, sonra tazmin etmesi, yani benzerini, benzeri yoksa kıymetini ödemesi
caiz olur.
***
Sual: Hak edilmiş fakat ele geçmemiş olan maaş ve ücretler, zekât hesabına
dâhil edilir mi?
Cevap: İbni Âbidînde, alışveriş anlatılırken deniyor ki:
“Din adamlarının, evkaftan alacakları erzakı, teslim almadan önce satmaları
caiz değildir. Çünkü bunlar, hak edilmiş ücret iseler de, hak edilen mal, kabz
edilmeden, ele geçmeden önce mülk olmaz.” Bunun için memurların, işçilerin
alacakları maaş ve ücretler, ellerine geçmeden önce mülkleri olmaz. Maaş, ücret
ele geçmeden önce, bunlar nisab, zekât hesabına katılmaz, yani zekâtları
verilmez. Memur ve işçilerden kesilen yardım sandığı, sigorta paraları ve
tasarruf bonoları zekât hesabına katılmaz. Senelerce sonra birikmiş olarak ele
alınınca, yalnız alınan para, o senenin zekât nisabının hesabına katılır. Satış
karşılığı alınan bonolar, böyle değildir. Bunlar ve hisse ve tahvil senetleri,
her sene zekât hesabına katılır.
***
Sual: Bir şirkete ortak olan, sadece kendi hissesine düşenin mi zekâtını
verir?
Cevap: Bir ticaret şirketine ortak olanın, hissesi nisab miktarı ise, kendi hissesinin zekâtını hesap ederek vermesi lazımdır.