03/11/2024 Pazar Köşe yazarı O.Ü
İbadetlerin önemine göre sıralaması
Sual: Dinimizin ibadet olarak emrettikleri nelerdir, bunların önemine göre sıralaması nasıldır?
Cevap: Bu konuda İbni Âbidînde buyuruluyor ki:
“Meşrû'ât, yani ibadetler, Müslümanlara yapılması emrolunan şeyler, dört
kısımdır: Farz, vacib, sünnet, nafile. Allahü teâlânın açık olarak bildirdiği
emirlerine Farz; açık olmayıp, zan ederek anlaşılan emirlerine Vacib denir.
Farz veya vacib olmayıp, Resulullah efendimizin kendiliğinden emir ettiği veya
yaptığı ibadetlere Sünnet denir. Bunları devamlı yaparak,
nadiren terk etmiş ve terk edenlere bir şey dememiş ise, Sünnet-i hüdâ veya Müekked
sünnet denir. Bunlar, İslam dininin şiârıdır yani, bu dine
mahsusturlar. Başka dinlerde yoktur. Vacipleri terk edeni görünce, terk
etmesine mâni olurdu. Kendisi ara sıra terk etmiş ise, Sünnet-i gayr-ı
müekkede denir. Müekked sünneti, özürsüz olarak devamlı terk etmek
mekruh, küçük günah olur. Allahü teâlâ, bütün ibadetlere sevap vereceğini
vadetti, söz verdi. Fakat, ibadete sevap verilmesi için, niyet etmek lazımdır.
Niyet, emre itaat ve Allahü teâlânın rızasına kavuşmak için yaptığını kalbinden
geçirmek demektir.
Bu üç kısım ibadeti belli zamanlarda yapmaya Edâ etmek
denir. Zamanında yapmayıp, zaman geçtikten sonra yapmaya Kazâ etmek
denir. Edâ veya kazâ ettikten sonra, kendiliğinden tekrar yapmaya Nâfile ibadet
denir. Farzları ve vacibleri nâfile olarak yapmak, müekked sünnetleri yapmaktan
daha çok sevap olur.
Resulullah efendimizin ibadet olarak değil de, âdet olarak, devamlı yaptığı
şeylere Sünnet-i zevâid denir. Elbiseleri, oturması, kalkması, iyi şeyleri
yapmaya sağdan başlaması böyledir. Bunları yapanlara da sevap verilir. Bunlara
sevap verilmesi için, niyet etmek lazım değildir. Niyet edilirse, sevapları
çoğalır. Zevâid sünnetleri ve nâfile ibâdetleri terk etmek mekruh olmaz.”
Bunlarla beraber, âdete bağlı şeylerde de Resulullah efendimize tabi olmak,
dünyada ve ahırette, insana çok şey kazandırır ve çeşitli saadetlere yol açar.
Sual: Maliki mezhebinde, kullanılmış su ile de abdest alınabilir mi?
Cevap: Menâhic-ül-ibâd kitabında deniyor ki:
“Müstamel, kullanılmış su, Maliki mezhebinde hem temizdir, hem de temizleyicidir.
Yani müstamel su ile abdest alınır ve gusül edilir.