06/07/2023 Perşembe Köşe yazarı S.A
Kendini başkasından üstün bilmek: Ucub
Hiç kimsenin bulunmadığı bir
yerde insan ucub sahibi olabilir, fakat kendini büyük gösteremez kibirlenemez.
Ucub, bir Müslümanın yaptığı ibadetleri, iyilikleri beğenmesi,
bunlarla övünmesi demektir... İnsanı yaptıklarını beğenmeye sürükleyen
sebeplerin başında cehalet ve gaflet gelir. Bu kötü huydan kurtulmak için, “her
şeyin Allahü teâlânın dilemesi ve yaratması ile meydana geldiği”
unutulmamalıdır. İlim, akıl, ibadet, mal, evlâd, makâm gibi nimetlerin
Rabbimizin lütfu ihsanı olduğunu hatırlamalıdır.
İnsana faydalı olan, tatlı gelen şeye “nimet” denir ki gönderen
elbette Allahü teâlâdır. Ondan başka yaratıcı ve gönderici yoktur.
Eshab-ı kiramdan (aleyhimürrıdvan) bazıları Huneyn Gâzasında
askerin çokluğunu gördüler ve “biz artık mâğlup olmayız” dediler. Bu sözler
Resulullah Efendimize (sallallahü aleyhi ve sellem) mâlum oldu, çok üzüldüler.
Nitekim harbin başlangıcında Cenab-ı Hakkın yardımı gelmedi, sıkıntılı anlar
yaşandı. Sonra Rabbimiz merhamet etti, nusret-i ilahi imdada yetişti.
Davud aleyhisselâm dua ederken “Ya Rabbi! Evlâdlarımdan
birkaçının namaz kılmadığı hiçbir gece yoktur ve oruç tutmadıkları hiçbir gün
geçmemiştir” deyince Allahü teala cevaben buyurdu ki: “Ben
dilemeseydim, kuvvet ve imkân vermeseydim bunların hiçbiri yapılamazdı.”
Kibir, kendini başkasından üstün göstermek, ucub ise kendini
başkasından üstün bilmektir. Hiç kimsenin bulunmadığı bir yerde insan ucub
sahibi olabilir, fakat kendini büyük gösteremez kibirlenemez.
Kibirden ve ucubdan kurtulmak için tevâzu sahibi olmaya
çalışmalıdır. Kavuştuğu nimetleri kendinden bilmeyen kurtulur. Diyelim bir
kimse güzeldir, yakışıklıdır. Bundan dolayı kendini beğenirse ucub olur. Sahip
olduğu güzelliği kendinden değil de Allahü teâlânın lütfu olduğunu düşünürse ve
şükrederse sevap kazanır.
Günahkârları beğenmemeli, fakat kendini günahkârlardan üstün de
görmemelidir. Kendini cennetlik, günahkârları cehennemlik bilmemelidir. Hatta
kâfir için bile böyle düşünmemeli. Kâfir bir kelime-i şehadet getirerek
cennetlik olabilir, kendisi mahzurlu bir söz söyleyerek cehenneme
yuvarlanabilir...
Bir zamanlar bir abid vardır. İbadetlerinde adaba dikkat eder,
namazını düzgün kılar... Gencin biri ona hayran hayran bakınca “Bak evlâdım”
der; “Şeytan da uzun yıllar ibadet etti. Akıbeti mâlum... Mühim olan sondur.
İbadetlerimin kabul olup olmadığı meçhul. Kaldı ki kabul olsa bile bir gözümün
şükrünü edaya yetmez!”
Bunun için demişler ki: “Sonu tevbe ile biten bir günah, sonu
ucubla biten bir ibadetten daha hayırlıdır.”
Hadis-i şerifte buyruldu ki: “Günah işlemeseydiniz, bundan daha
zararlı olan ucubdan korkardım.”