08/03/2021 Pazartesi Köşe yazarı O.Ü
Herkesin elindeki mal, onun mülküdür
Gasp, zulüm, rüşvet ve hırsızlıkla ele geçen bir
mal mülk olmaz.
Sual: Bir kimse, helal ve haram yoldan gelen parayı karıştırmış olsa, bu
kimsenin verdiği alınır mı, ikram ettiği yenir mi?
Cevap: Herkesin elinde bulunan malı onun mülkü bilmelidir. Gasp, zulüm,
rüşvet, hırsızlık, faiz, haraç ve hıyanet yollarından biri ile ve alkollü içki
satarak ele geçdiği açıkça bilinen bir malı onun mülkü olmaz. Bunu ondan almak,
kullanmak, yemek helal olmaz. Başka malları, mülkü kabul edilir. Onları verince
almak haram olmaz. Haramdan topladığı malları, kendi helal malı ile, yahut
birbirleri ile karıştırsa, buna Mülk-i habîs denir. Bu habis karışımdan
verince, haram olduğunu tanımadığı malı, parayı almak caiz olur. Çünkü, imâm-ı
a'zam Ebû Hanîfe hazretlerine göre, böyle haramdan gelen ve emanet olarak
alınan paraları kendi helal malı ile veya birbirleri ile karıştırıp da
ayıramazsa, hepsi habis mülkü olur ve kendi helal malından sahiplerine tazmin
etmesi, ödemesi lazım olur. Tazminden sonra, bu habis mülkünü kullanması caiz
olur. Fasid akit ile habis mülk olan malı kullanmak ise, hiç caiz değildir.
Sual: Birkaç zenginin zekât vermekte vekili olan kimse, zenginlerden aldığı
zekâtları karıştırıp fakirlere verse, zenginlerin zekâtları verilmiş olur mu?
Cevap: Bu konuda Bezzâziyyede deniyor ki:
“Fakirlere zekât vermek için, zenginlerin vekili olan kimse, topladığı
zekâtları birbirleri ile karıştırınca, hepsi kendi mülkü olur. Fakirlere kendi
malından sadaka vermiş olur. Zenginlerin zekatları verilmiş olmaz. Zenginlerden
aldıklarını onlara ödemesi lazım olur. Fakirler, önceden bu kimseye izin vermiş
olsalardı, onların vekilleri olarak toplamış olur, fakirlerin mallarını
birbirleri ile karıştırmış olurdu ve zekâtlar verilmiş olurdu.”
Sual: Ticaret yapan her Müslümanın, alışveriş bilgilerini öğrenmesi
veya bilen birisine sorması mı gerekir?
Cevap: Bu konu hakkında Câmi'ul-fetâvâda deniyor ki: “Bey ve şirâ yani
alışveriş bilgilerini öğrenmeden ticaret yapmak helal olmaz. Her tacirin,
tüccarın bir fıkıh âlimi bulup, işlerini buna danışarak yapması, böylece
faizden ve fasit alışverişden kurtulması lazımdır.”
Sual: Sure ve dualardaki hareke hataları namazı bozar mı?
Cevap: Sonraki âlimler, i'râb, hareke hatası, hiçbir zaman namazı bozmaz dediler.