09/04/2021 Cuma Köşe yazarı O.Ü
Hilâli görünce oruca başlamak
Hadis-i şerifte buyuruldu ki: "Ayı görünce oruç tutunuz! Tekrar
görünce, orucu bırakınız!"
Sual: Ramazan ayının başladığının bilinmesi için, gökte hilâlin, yeni ayın
görülmesi gerekir mi? Eğer böyle bir durum yoksa nasıl hareket edilir?
Cevap: Bu konuda Merâkıl-felâhtaki hadis-i şerifte;
(Ayı görünce oruç tutunuz! Tekrar görünce, orucu bırakınız!) buyuruldu. Bu emre
göre, ramazan ayı, hilâlin yani yeni ayın görülmesi ile başlar. Hilâli görmeden
önce yapılan hesap ve takvim ile başlamanın caiz olmadığını, İbni Âbidîn,
Eşi'at-ül-leme'ât ve Ni'met-i islâm sahipleri bildirmişlerdir. Şaban ayının otuzuncu
gecesi, güneş gurub edince, batınca, hilâli aramak ve görünce gidip kadıya
haber vermek, vâcib-i kifâyedir.
Ramazan ayının girmiş olması için şabanın 29. günü, gurub vaktinde hilâli,
yani gökte yeni ayı aramak ve ayı görmek, eğer görülmezse, şaban ayını otuz
güne tamamlamak lazımdır. Şabanın otuzuncu günü öğle namazı zamanına kadar oruç
tutup, o gün ramazan olduğu ilan edilmezse, orucu bozmak lazım olur. Bozmayıp
oruca devam etmek tahrimen mekruhtur. Ramazana, hilâli görmeden başlayıp, 29.
gecesi bayram hilâli görülürse, şaban rüyet ile başlamış ise, bayramdan sonra
bir gün kaza edilir. Rüyet ile başlamamış ise, iki gün kaza tutulacağı Hindiyye
ve Kâdîhânda yazılıdır.
Bulutlu havada hilâli bir adil Müslüman kadın veya erkeğin gördüm demesi
ile, açık havada ise, birçok kimsenin şahadet etmesi, söylemesi ile, kadı,
ramazan olduğunu ilan eder. Kadı bulunmayan yerlerde, hilâlin bir adilin gördüm
demesi ile ramazan olur. İki adilin gördüm demeleri ile bayram olur. Adil
demek, büyük günah işlemeyen ve küçük günaha alışık olmayan demektir. Adaleti
şüpheli olanın da sözü kabul olunur. Ramazana ve bayrama takvim ve hesap ile
başlamak caiz olmadığı Fetâvâ-ı Hindiyyede de yazılıdır. Hadîkada deniyor ki:
“Bidat sahibi olan yani yetmişiki fırkanın hepsi, Ehl-i kıble oldukları
hâlde, adil değildirler.” Dürr-ül-muhtârda şahitliği anlatırken deniyor ki:
“Müslümanı kötülemek günahtır. Adaleti yok eder. Şahitliği kabul olmaz.”
Bunun için, ramazanın, bayramın ve hac zamanının gelmesini ve iftar ve
namaz vakitlerini anlamakta ve bütün din işlerinde, mezhebsizlerin sözlerine
uymak caiz değildir.
Şabanın otuzuncu gecesi, bir şehirde hilâl görülünce, bütün dünyada oruca başlamak lazım olur.