17/03/2021 Çarşamba Köşe yazarı H.Y
Yemek ve içmek, ibadet niyetiyle olmalıdır...
Yemek yerken; açlığı gidermek, nefsin hakkını vermek ibâdet ve tâatleri
yapabilecek kuvveti, enerjiyi kazanmak kastetmelidir.
Yeme ve içme âdâbı -1-
Anne ve babalar, yemede ve içmede dikkat edilmesi gereken dinimizin
edeplerini evlatlarına öğretmelidir. İslâm terbiyesi, yeme ve içme ilmini
öğrenmekle başlar. Bu hususta, İslâmiyet şunları emrediyor:
1-Yemeğe ve içmeğe, (Besmele) ile başlamalıdır. Peygamber
Efendimiz “sallallahü aleyhi ve sellem”, (Sizden biriniz bir şey yediği
zaman [Bismillâhirrahmânirrahim] desin. Eğer başında Besmeleyi
unutur ve sonra hatırlarsa, [Bismillahi evvelühû ve âhirühû] desin) buyurdu.
Sonunda da (Elhamdülillah) demelidir. Herkese hatırlatmak için
Besmele, yüksek sesle söylenebilir. Eshâb-ı kiramdan Ümeyye “radıyallâhü anh”
anlatıyor: “Bir adam yemek yiyordu. Son lokmasına kadar Besmele çekmedi. Son
lokmayı ağzına götürürken, Bismillâhi evvelühû ve âhirühû dedi.
Resûlullâh "sallallâhü aleyhi ve sellem" bunu görünce güldü ve (Şeytan
onunla birlikte yemek yiyordu. Allahü teâlânın ismini söyleyince, şeytan
karnındakini kustu) buyurdu.”
2- Yemeği, ibâdet yapmaya kuvvetlenmek niyeti ile yemelidir. Yemek
yerken; açlığı gidermek, nefsin hakkını vermek ibâdet ve tâatleri yapabilecek
kuvveti, enerjiyi kazanmak kastetmelidir. Yemek, sadece zevk ve lezzet almak
niyetiyle yenmez. Peygamber Efendimiz, (Nefsin, insan üzerinde hakkı
vardır) buyurdular...
3- Acıkmadan, tok iken bir şey yememelidir. Peygamber Efendimiz, (Yediğiniz
yemekleri, Allahü teâlâyı anarak ve namaz kılmak suretiyle eritiniz. Tok
karınla uyumayınız. Yoksa kalbiniz kasavetli olur) buyurdu.
4- Aç iken de, yavaş yavaş yemelidir. Yemek ve içmekte orta hâlde olmayı
gözetmelidir. Gevşeklik verecek kadar çok yememeli, ibâdet yapamayacak kadar da
perhiz yapmamalıdır. Evliyanın büyüklerinden Behâeddin-i Buhârî “kuddise
sirruh” hazretleri, talebelerine "İyi ye, iyi çalış" buyururdu.
5- Sağ el ile yemeli ve içmeli, ayakta iken bir şey yememeli ve su
içmemelidir. Peygamber Efendimiz, (Ayakta içmeyiniz!) buyurdu.
Yalnız zemzem suyu, abdest aldıktan sonra kalan su ve ilâç yutmak için ayakta
içilebilir. Yolcu, her suyu ayakta içebilir denildi. Yine Peygamber Efendimiz
buyurdu ki: (Eğer ayakta su içen kimse, midesine verdiği
zararı bilseydi içtiği suyu şüphesiz ki geri kusardı.) [Abdürrezzak
10/427]
6- Yemekten önce ve yemekten sonra el yıkamalıdır. Yemekten evvel el yıkarken, önce gençler, yemekten sonra, önce yaşlılar yıkar. Yemekten önce el yıkarken, ağzı da yıkamak sünnet değildir. Fakat cünübün, ağızını yıkamadan yemesi ve içmesi mekruh olur. Kadınlara, muayyen hâllerinde mekrûh değildir.