20/05/2023 Cumartesi Köşe yazarı V.T
Haramdan sakınmak, farzı yapmaktan önce gelir....
Muhammed bin Yûsuf el-Ceyyânî hazretleri kelâm, kıraat,
tefsîr ve hadîs âlimlerindendir. 654 (m. 1256) senesinde, Endülüs’te (İspanya)
Gırnata’ya (Granada) bağlı Ceyyan (Jaen)’de doğdu. Gırnata’da birçok âlimden
ilim öğrendi, nahiv, tefsîr, kırâat, edebiyat, târih ilimlerinde yüksek
derecelere kavuştu, İlimlerdeki yüksek derecesi her tarafa yayıldı. 745
(m. 1344) senesinde Kâhire’de vefât etti.
Bu mübarek zat buyurdu ki:
Bir haramdan sakınmanın sevabı, bir farzı yapmanın sevabından
kat kat çoktur. Haramdan sakınmak, farzı yapmaktan önce gelir. Zararlardan
kaçmak, iyi, faydalı şeyleri yapmaktan daha önce gelir. Mekruhtan
sakınmak, sünnet işlemekten önce gelir. Günahtan kaçmak ibadet yapmaktan önce
gelir. Haram işleyerek farz yapılmaz. Farzla haram bir araya gelince, yani
farzı işlerken haram işlemek mecburiyeti olunca, haram işlememek için farz,
duruma göre terk veya tehir edilir. Üstünde çok necaset bulunan kimse, avret
yerini açmadan veya başka bir sebeple temizlemesi mümkün değilse, başka
elbisesi de yoksa o haliyle kılar, çıplak kılmaz. Temiz elbise bulduktan sonra
da artık o namazı iade etmez. Hatta temizleme imkânı olsa; ama yanında
yabancılar varsa, temizlemeden namazını kılar. Çünkü başkalarının yanında avret
yerini açmak yasak, necaseti temizlemek ise emirdir. Emir ile yasak bir araya
gelince, yasaktan kaçılır. Yani avret yeri açılmaz.
Bir emri yapmak, bir haramı işlemeye sebep olursa, haram
işlememek için, o emir terk veya tehir edilir. Haramların terkinde sadece
tasdik yani bunlar haramdır diye inanmak ve kaçınmak vardır, amel yoktur.
Farzlarda ise, tasdikle beraber ameli de yapmak vardır. Amel terk edildiği için
günahı daha fazladır. Başka bir ifadeyle, farzları yapmayan ameli terk ettiği
için, haram işlemekten daha büyük günaha girer. İçki içen sadece bir haram
işlemiş olur. Namaz kılmayan ise, çok ameli terk etmiştir.
Bir yanlış yapmamak, bin iyilik yapmaktan önemlidir. Bir yanlış, bin doğruyu götürür. Bin tane iyilik yaparsın hiç söylenmez, bir yanlış yaparsın bütün insanlar ondan bahseder. Herkes seni yanlışınla hatırlar. Bir fitne çıkarmak, adam öldürmekten daha fenadır. Fitne demek, senin bir işinden, bir sözünden Müslümanların zarar görmesidir.