21/02/2024 Çarşamba Köşe yazarı O.Ü
İbadetlerin önemine göre sıralaması
Sual: Dinimizin ibadet olarak emrettikleri nelerdir, bunların önemine göre sıralaması nasıldır?
Cevap: Bu konuda İbni
Âbidînde buyuruluyor ki:
“Meşrû'ât, yani ibadetler, Müslümanlara yapılması
emrolunan şeyler, dört kısımdır: Farz, vacib, sünnet, nafile. Allahü teâlânın
açık olarak bildirdiği emirlerine Farz; açık olmayıp, zan ederek
anlaşılan emirlerine Vacib denir. Farz veya vacib olmayıp,
Resulullah efendimizin (sallallahü aleyhi ve sellem) kendiliğinden emrettiği
veya yaptığı ibadetlere Sünnet denir. Bunları devamlı yaparak,
nadiren terk etmiş ve terk edenlere bir şey dememiş ise, Sünnet-i hüdâ veya Müekked
sünnet denir. Bunlar, İslam dininin şiârıdır yani, bu dine
mahsusturlar. Başka dinlerde yoktur. Vacipleri terk edeni görünce, terk
etmesine mâni olurdu. Kendisi ara sıra terk etmiş ise, Sünnet-i gayr-ı müekkede
denir. Müekked sünneti, özürsüz olarak devamlı terk etmek mekruh, küçük günah olur.
Allahü teâlâ, bütün ibadetlere sevap vereceğini vadetti, söz verdi. Fakat,
ibadete sevap verilmesi için, niyet etmek lazımdır. Niyet, emre itaat ve Allahü
teâlânın rızasına kavuşmak için yaptığını kalbinden geçirmek demektir.
Bu üç kısım ibadeti belli zamanlarda yapmaya Edâ
etmek denir. Zamanında yapmayıp, zaman geçtikten sonra yapmaya Kazâ
etmek denir. Edâ veya kazâ ettikten sonra, kendiliğinden tekrar
yapmaya Nâfile ibadet denir. Farzları ve vacibleri nâfile
olarak yapmak, müekked sünnetleri yapmaktan daha çok sevap olur.
Resulullah efendimizin ibadet olarak değil de, âdet
olarak, devamlı yaptığı şeylere Sünnet-i zevâid denir. Elbiseleri, oturması,
kalkması, iyi şeyleri yapmaya sağdan başlaması böyledir. Bunları yapanlara da
sevap verilir. Bunlara sevap verilmesi için, niyet etmek lazım değildir. Niyet
edilirse, sevapları çoğalır. Zevâid sünnetleri ve nâfile ibâdetleri terk etmek
mekruh olmaz.”
Bunlarla beraber, adete bağlı şeylerde de Resulullah
efendimize tabi olmak, dünyada ve ahırette, insana çok şey kazandırır ve
çeşitli saadetlere yol açar.
Sual: Maliki mezhebinde, kullanılmış su ile de abdest
alınabilir mi?
Cevap: Menâhic-ül-ibâd
kitabında deniyor ki:
“Müstamel, kullanılmış su, Maliki
mezhebinde hem temizdir, hem de temizleyicidir. Yani müstamel su ile abdest
alınır ve gusül edilir.