23/08/2019 Cuma Köşe yazarı A.D
"Müfti-yüs-Sekaleyn" Ebussuud Efendi
Ebussuud Efendi, Osmanlı şeyhülislâmıdır. Tefsir, fıkıh ve diğer
ilimlerde büyük âlimdi. "Müfti-yüs-Sekaleyn" yani insanlara ve
cinlere fetvâ verirdi...
Bugün, Şeyhülislâm Ebussuud Efendi'nin vefat yıl
dönümüdür... Ebussuud Efendi, on altıncı asrın meşhur Osmanlı
âlimlerinden ve on üçüncü Osmanlı şeyhülislâmıdır. Tefsir, fıkıh ve diğer
ilimlerde büyük âlimdi. "Müfti-yüs-Sekaleyn" yani insanlara ve
cinlere fetvâ verirdi... İsmi, Ahmed bin Muhammed’dir.
"Ebussuud el-İmâdî" ismiyle meşhur olup, "Hoca Çelebi"
adıyla da tanınmıştır. 1490 (H.896) senesinde İskilip’te doğdu. 1574 (H.982)
senesinde İstanbul’da vefât etti.
Bu mübarek zat, âlimler yetiştiren bir âileye mensuptur. Babası da âlim ve
kâmil bir zât olup, "Hünkâr Şeyhi" olarak bilinirdi.
Ebussuud Efendi, Kânûnî Sultan Süleymân Hanın sevip değer verdiği, pek
kıymetli bir âlimdi. Kânûnî, onu bütün seferlerinde yanında bulundurdu...
1545 senesinde elli beş yaşındayken, Fenârîzâde Muhyiddîn Efendiden sonra
Şeyhülislâm oldu.
Kânûnî Sultan Süleymân ile İkinci Sultan Selîm Han'ın saltanatları
zamânında 30 sene şeyhülislâmlık yaparak din ve devlete üstün hizmetlerde
bulundu. Osmanlı şeyhülislâmları arasında en çok bu makamda kalıp hizmeti
geçen Ebussuud Efendidir.
Kânûnî Sultan Süleymân Hanın cenâze namazını Ebussuud Efendi
kıldırdı. Pâdişâh’ın vefâtı üzerine bir mersiye yazdı. Bu mersiyesi de,
edebiyattaki yüksek derecesini göstermiştir.
Ebussuud Efendi, sekiz sene de İkinci Selim Han zamânında
Şeyhülislâmlık yaptı ve 23 Ağustos 1574 târihinde 84 yaşında vefât
etti. Kabri Eyyûb Sultan’da kendi yaptırdığı medresenin yanında, Eyyûb
Câmii karşısındadır.
***
Kanuni Sultan Süleyman Han, vefat etmeden önce yanındakilere bir vasiyette
bulundu. Şahsına ait özel küçük bir sandığın kabrine konulmasını istedi...
Büyük hükümdarın cenaze töreninde şüphesiz bütün devlet erkanı hazır idi.
Şeyhülislam Ebussuud Efendi'ye, Sultan Süleyman’ın böyle bir vasiyeti bulunduğu
söylendi. Ebussuud efendi;
-Zinhar! Böyle bir vasiyeti yerine getirmeyesiz, din-i mübine uymaz, dedi.
Bu vasiyet, yerine getirilmedi. Ancak herkes merak içindeydi: Dünyanın en büyük
hükümdarının mezarına konmasını istediği şey neydi?..
Evet, evet bu sandık mutlaka açılmalıydı!.. Nitekim de öyle yapıldı.
Açıldığında içi, Kanuni'nin yapacağı işlerin, vereceği kararların dine
uygun olup olmadığı hakkında Şeyhülislamdan aldığı fetvalarla dolu idi. Bunun
üzerine Ebussuud Efendi, gözyaşları içinde şunları söyledi:
-Hey büyük Sultan! Sen Allah katında kendini temize çıkardın,
mesuliyeti bize yıktın! Biz, bunun altından nasıl kalkacağız
bakalım?..
Allahü teala şefaatlerine nâil eylesin. Âmin...