06/02/2021 Cumartesi Köşe yazarı A.D
İnsanlardan utanmayan Allah’tan da utanmaz!..
İnsanlardan utanarak günahı gizlemek de hayâdandır. İnsanlardan utananın,
Allahü teâlâdan da utandığı anlaşılır.
Edep; güzel terbiye, iyi davranış, güzel ahlak, hayâ, nezaket, zarafet
gibi manalara gelir. Mesela terbiyeli çocuk, edepli çocuk demektir. Hadis-i
şerifte, (Evladınızı edepli, terbiyeli yetiştirin) buyuruluyor.
Dinimiz, baştan başa edeptir. Edep, kulun kendisini Cenâb-ı Hakk'ın iradesine
tâbi kılması, güzel ahlaklı olmasıdır...
Hazret-i Ömer, "Edep, ilimden önce gelir" buyurdu. Çok heybetli
olmasına rağmen, edebinden, hayâsından Resulullahın huzurunda çok yavaş
konuşurdu.
Dinimizde hayânın yeri çok mühimdir. Allahü teâlâdan utanmak, imanın
kuvvetli olduğuna, hayâsızlık da imanın zayıf olduğuna alamettir.
Kur'ân-ı kerimde mealen buyuruluyor ki:
(İman edenler arasında kötülüğün, hayâsızlığın yayılmasını isteyenler ve
sevenler için dünyada da ahirette de elim bir azap vardır.) [Nur 19]
Hayâsız kimse, zamanla küfre düşebilir. Hayâ, imanın esasındandır. Hayâsı olan
Allah’tan utandığı için günahtan çekinir. İnsanlardan utanmayan Allah’tan da
utanmaz. İnsanlardan utanarak günahı gizlemek de hayâdandır. İnsanlardan
utananın, Allahü teâlâdan da utandığı anlaşılır. Çünkü hadis-i şerifte, (Allah’tan
sakınan, insanlardan da sakınır) buyuruluyor.
Hayâsız insan mürüvvetsiz olur. Hazret-i Ebu Bekir, "Hayâsız insan,
halk içinde çıplak oturan gibidir" buyurdu.
Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Allahü teâlâdan hayâ edin! Allah’tan hayâ eden, kötü düşünceden
uzak durur, midesine girenleri kontrol eder, ölümü hatırlar.) [Tirmizi]
Din büyüklerimiz bu hususta buyuruyorlar ki:
"Edep; konuştuğun zaman dilini korumak, yalnız kaldığın zaman
kalbini korumak, dışarıya çıktığın zaman gözünü korumak, yediğin zaman boğazını
korumak, uzattığın zaman elini korumak, yürüdüğün zaman ayağını korumak ve
bütün işlerinde vaktini korumaktır..."
İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki: "Edebe riayet etmeyen hiç
kimse, Allah’a kavuşamaz, yani velî olamaz. Din büyüklerinin yolu baştan
sona edeptir."
Büyük âlim ve velîlerden Behaeddin Buhari hazretleri buyuruyor ki: "Bizim
yolumuzdaki kimselerin şu edepleri gözetmesi gerekir: Birincisi; Allahü
teâlâya karşı edeptir. Yani zahiri ve bâtını ile tamamen kulluk içinde olmalı.
Allahü teâlânın bütün emirlerini yerine getirip, yasaklarından sakınması ve
Allahü teâlâdan başka her şeyi, masivayı terk etmesidir. İkincisi; Resulullah
efendimize karşı edep: Bu da iş ve hâllerde Ona uymaktır. Üçüncüsü; hocasına
karşı edep: Çünkü kendisinin Peygamber efendimize uymasına, hocası vasıta
olmuştur. Bu bakımdan, hocasını hiçbir zaman unutmamalıdır."