11/06/2023 Pazar Köşe yazarı V.T
Nedâmet, pişmanlık duymak tövbedir...
Muhammed bin İbrâhim Fârisî hazretleri evliyânın büyüklerinden
olup hadîs, kelâm ve Şâfiî mezhebi fıkıh âlimidir. 1134 (H.528) yılında İran’da
Şîrâz’da doğdu. Küçük yaşta ilim tahsiline başladı. Şam, Hicâz, Bağdât gibi ilim
merkezlerini dolaştı. Mısır'a gidip yerleşti. İbn-i Asâkir gibi zamânının
meşhûr âlimlerinden ilim öğrendi.1225 (H.622) yılında Mısır'da vefât etti.
Bir vaazında tövbe hakkında şöyle buyurdu: Allahü teâlâ, Nûr
sûresinin 31. âyet-i kerîmesinde meâlen; "Ey müminler! Hepiniz, Allahü
teâlâya tövbe ediniz. Tövbe etmekle kurtulabilirsiniz" buyurdu. Resûlullah
“sallallahü aleyhi ve selem” efendimiz de Eshâbına (radıyallahü anhüm);
"Sizden biriniz bineğini kaybedip, sonra onu bulunca sevinmez mi?"
diye sordu. Onlar; "Evet, sevinir yâ Resûlallah!" deyince, Resûlullah
efendimiz; "Nefsim yed-i kudretinde olan Allahü teâlâya yemîn ederim ki,
Allahü teâlâ, kulunun tövbesine, sizden birisinin bineğini bulduğu zamanki
sevinmesinden daha fazla sevinir" buyurdu.
Allahü teâlânın sevinmesi: Tövbe eden kulunu af ve mağfiret
ederek ihsânda bulunması, tövbesini kabul ederek ona ikrâm etmesidir.
Tövbenin üç şartı vardır: Yaptığı günahlara pişmân olmak, o anda
günahtan el çekmek, sonra bu günahları ve benzerlerini bir daha işlememeye
karar verip azmetmektir. Resûlullah efendimizin bir hadîs-i
şerîflerinde "Nedâmet, pişmanlık tövbedir" buyurması, yapılan
günâha pişmanlık duyulması, tövbenin en büyük şartı olduğundandır.
Tövbe, rücû etmek, dönmek demektir. Hadîs-i şerîfte şöyle
buyuruldu: "Dikkat ediniz! Âdemoğlunun cesedinde bir et parçası vardır ki,
o iyi olunca, bütün beden iyi olur. O bozuk olunca, bütün beden bozuk olur.
Dikkat ediniz! O et parçası kalptir." Kalp, yapılan günah ve kötülük
sebebiyle uyanıp, Allahü teâlânın yardımı ile onda, o günahları terk ettirecek
ve bir daha o günahlara döndürmeyecek bir durum hâsıl olursa; insan, Hakka
tâate, O'nun rızâsını kazanmaya dönme sebeplerine hazırlanmak için harekete geçer
ki, bunun kapısı da tövbedir.
Tövbe, yapılış gâyesine göre üç çeşittir: Birincisi, herkesin bildiği tövbedir. O da; günâhından dolayı cezâ görmekten kurtulmak için tövbe eden kimsenin tövbesidir. İkincisi; "inâbe"dir ki, bu da; daha fazla sevâba ve yüksek derecelere kavuşmak isteyen kimsenin tövbesidir. Üçüncüsü de; "evbe"dir ki, o da; sevap arzusu veya azap korkusundan değil, yalnız Allahü teâlânın rızâsını kazanmak için yapılan tövbedir.