13/04/2022 Çarşamba Köşe yazarı O.Ü
Zekât, hicretten sonra farz oldu
Haram malları
kullanmak helal olmaz. Bunlarla cami ve başka hayırlar da yapılmaz.
Sual: Zekât ne zaman
farz oldu ve zekât verilecek malın, paranın mutlak helal yoldan mı elde
edilmesi gerekir?
Cevap: Zekât vermek,
hicretin ikinci senesinde ramazan ayında farz oldu. Zekât; her Müslümanın tam
mülkü olan nisap miktarındaki zekât malının, belli zamanda, belli miktarını,
zekât niyyeti ile ayırıp, emredilen Müslümanlara vermektir. Tam mülk, helal
yoldan gelip, kullanması mümkün helal malı demektir. Gasp, hırsızlık, rüşvet,
kumar ve fasit olarak satın aldığı mal gibi, haram malı kendi helal malı ile
veya çeşitli kimselerden aldığı haram malları birbirleri ile karıştırmamış ise,
bu haram mallar, mülkü olmaz. Kullanması, nafaka yapması helal olmaz. Bunlarla
cami ve başka hayırlar yapamaz. Bunların zakâtını vermesi farz olmaz, zekât
nisabının hesabına katılmazlar. Sahipleri veya vârisleri belli ise, kendilerine
geri vermesi farzdır. Belli değilse, hepsini sadaka olarak fakirlere dağıtırsa
da, sonra sahibi çıkıp, ödemesini, tazminini isterse, öder. Sahiplerini
buluncaya kadar dayanamayıp bozulacak malı, kendi kullanıp, sonra tazmin
etmesi, yani benzerini, benzeri yoksa kıymetini ödemesi caiz olur.
Sual: Hak edilmiş
fakat ele geçmemiş olan maaş ve ücretler, zekât hesabına dâhil edilir mi?
Cevap: İbni Âbidînde,
alışveriş anlatılırken deniyor ki:
“Din adamlarının,
evkaftan alacakları erzakı, teslim almadan önce satmaları caiz değildir. Çünkü
bunlar, hak edilmiş ücret iseler de, hak edilen mal, kabz edilmeden, ele
geçmeden önce mülk olmaz.” Bunun için memurların, işçilerin alacakları maaş ve
ücretler, ellerine geçmeden önce mülkleri olmaz. Maaş, ücret ele geçmeden önce,
bunlar nisab, zekât hesabına katılmaz, yani zekâtları verilmez. Memur ve
işçilerden kesilen yardım sandığı, sigorta paraları ve tasarruf bonoları zekât
hesabına katılmaz. Senelerce sonra birikmiş olarak ele alınınca, yalnız alınan
para, o senenin zekât nisabının hesabına katılır. Satış karşılığı alınan
bonolar, böyle değildir. Bunlar ve hisse ve tahvil senetleri, her sene zekât
hesabına katılır.
Sual: Bir şirkete
ortak olan, sadece kendi hissesine düşenin mi zekâtını verir?
Cevap: Bir ticaret şirketine ortak olanın, hissesi nisab miktarı ise, kendi hissesinin zekâtını hesap ederek vermesi lazımdır.