07/06/2022 Salı Köşe yazarı O.Ü
Alışverişte hile yapmak!..
Müşteriye doğru
söylemeli, hiç hile etmemelidir. Malda bir arıza oldu ise, haber vermelidir.
Sual: Alışverişte hile
yapmak, kandırmak, aldatmak dinimizce günah değil midir?
Cevap: İmâm-ı Gazâlî
hazretleri, Kimyâ-i se'âdet kitabında buyuruyor ki:
“Satış fiyatında hile
yapmamalıdır. Peygamber efendimiz;
(Müslümanların, şehre
mal getiren köylüleri karşılayıp piyasa fiyatını gizleyerek, ucuz satın
almalarını) men buyurdu. Köylünün bu suretle yaptığı satıştan vazgeçmesi caizdir.
Köylü ucuz bir şey getirince, bunu karşılayarak, malı bana bırak, ben sonra
yüksek fiyatla satarım demekten de men buyurdu. Bir malın pahalı satılması
için, herkesin yanında, onu yüksek fiyatla satın almaktan da men buyurdu.
Müşteriler, böyle bir satış olduğunu anlarsa, satışı bozabilir. Piyasayı
bilmeyenlere yüksek fiyatla mal satmak da haramdır. Hattâ, acemi olup, ucuz
satan veya pahalı alanlar ile alışveriş etmemelidir. Bunlarla alışveriş sahih
ve caiz ise de, piyasadaki fiyatı bunlardan gizlemek günahtır...
Basra'da büyük bir
tüccar vardı. İran'da bulunan adamlarından biri, mektup yazarak, bu sene şeker
kamışı verimli olmadı. Başkaları duymadan, çok şeker al dedi. Tüccar da, çok
şeker satın alıp, şeker piyasadan çekilince, pahalı satarak, otuz bin dirhem
gümüş kâr etti. Sonra, düşünüp, şeker kamışlarına afet geldiğini Müslümanlardan
saklayarak, onlara hıyanet ettim, bu nasıl Müslümanlıktır deyip, otuz bin
dirhemi, şekerlerini almış olduğu kimselere götürdü. Her birine, bu para
senindir dedi. Hiçbiri almadı. Belki utanarak almamışlardır, din kardeşlerime
hıyanet ettim, diyerek, ertesi gün tekrar götürdü. Her birine yalvararak otuz
bin dirhem gümüşü taksim etti...
Müşteriye doğru
söylemeli, hiç hile etmemelidir. Malda bir arıza oldu ise, haber vermelidir.
Malı, akraba veya ahbabından, ona yardım olsun diye yüksek fiyatla aldı ise,
müşterisine bunu söyleyerek, doğru değerini bildirmelidir. Mesela, on lira
etmeyen malı, on lira vererek aldı ise, o malı satarken, on liraya aldığını
söylememelidir. Ucuz aldığı bir malın fiyatı yükselip pahalı satıyor ise,
aldığı fiyatı söylemelidir...
Böyle misaller pekçoktur. Böyle hıyanetleri bilmeyerek yapan çoktur. Hıyanetten kurtulmak için, herkes, kendine yapılmasını istemediği şeyleri, başkalarına yapmamalıdır. Çünkü, aldatarak satmak, hıyanet ve dolandırıcılık olur.”