24/07/2022 Pazar Köşe yazarı S.K

İlim ve teknik, insanların hizmetinde faydalı olduğu müddetçe değerlidir. Bu yüzden İslâm âlimleri ellerinden geleni yapmışlardır...

 Müslüman âlimlerin hizmetleri -2-

Endülüs İslâm üniversitesinde astronomi profesörü olan Nûreddîn Batrûcî, "El-Hayât" adlı kitabında bugünkü astronomiyi yazmaktadır. Aynalarda ışıkların kırılması kânunlarını ilk defa İbn-i Heysem bulmuştur. Avrupa’da Alhazem adıyla tanınan bu Müslüman âlim, 10. asırda yaşamış, matematik, fizik ve tıp ilimlerinde yüze yakın kitap yazmıştır.

Yıldızların hareketlerini inceleyen “zîc ilmi” de Müslümanlar tarafından bulunmuştur. İslâm âlimlerinin bulduğu zîcler yıllar boyunca astronomi ilmine rehber olmuş, Batılı astronomlar önce bu zîcleri araştırmış, sonra çalışmalarına başlamışlardır. Meşhur Müslüman âlim Câbir’in Endülüs’te (İspanya’da) Sevilla (İşbiliyye) şehrinde kurduğu rasathaneye, burayı işgal ettikleri zaman rastlayan Hıristiyanlar, bu rasathanenin ne işe yaradığını anlayamayıp çan kulesi yapmışlardır...

Hastalıkların mikroplardan geldiğini ilk bulan, Müslümanlardır... Büyük İslam hekimlerinden Ebûbekr Râzî “rahimehullahü teâlâ” (854-952), ilk defa olarak o zamana kadar aynı hastalık sanılan kızıl, kızamık ve çiçeğin ayrı ayrı hastalıklar olduğunu bulmuştur. Bu İslâm hekimlerinin eserleri Orta Çağ'da ders kitabı olarak bütün dünya üniversitelerinde okutulmakta idi.

Coğrafya ilminde de Müslümanlar başı çekmişlerdir... Ünlü coğrafya âlimi İdrisî’nin "Nüzhet-ül-Müştâk fî İbtirâk-il-Âfâk" isimli meşhur eserinde 72 adet harita vardır. Evliyâ Çelebi, İbn-i Battûta ve Yâkub Hamevî’nin seyahatleri ve eserleriyle coğrafya ilmine yaptıkları hizmetler, her türlü takdirin üstündedir.

Kâtip Çelebi ise coğrafya ilminde en büyük eser olarak 'Cihânnümâ’yı yazarak bu ilim dalında yeni bir devir açmıştır.

Bugün bütün dünyanın kullandığı rakamları, sıfır dâhil, Müslüman âlimler bulmuşlardır... Sıfırı Muhammed bin Ahmed bulmuş, cebir ilmini Harezmî kurmuştur. Bu ilmin adı, Harezmî’nin "Hisâb-ül-Cebr vel-Mukâbele" kitabından gelmektedir. Ayrıca logaritma, onar onar sayıp yazmak, her dokuzdan sonra rakamın sağına sıfır koyarak diğer bir onlar hanesi vücuda getirmek yine Harezmî’nin buluşlarındandır...

Sosyoloji ilmini ilk kuran İbn-i Haldun’dur... "Mukaddime" isimli ansiklopedik eserinde ilimlerin her dalından bahseder ve yeni bir ilim olarak kurduğu sosyolojiyi, esaslarıyla beraber anlatır.

İlim ve teknik, insanların hizmetinde faydalı olduğu müddetçe değerlidir. Bu yüzden İslâm âlimleri insanlara faydalı olabilmek için ellerinden geleni yapmışlar, İslâm âlimlerinin ilme ve insanlığa yaptıkları hizmetlerin hepsini saymak, ancak her ilme ait kitap külliyatlarını ortaya koymakla mümkündür.