13/01/2022 Perşembe Köşe yazarı O.Ü
Ölçüde, tartıda hile yapmak!
Yedi kat yer ve yedi
kat gökler genişliğinde olan Cenneti, birkaç kuruşa satanlar ne kadar ahmaktır!
Sual: Yiyeceklerde,
içeceklerde, giyeceklerde ve kullanılan bütün eşyalarda hile yapmak, eksik
tartmak, başka şeyler karıştırmak günah değil midir?
Cevap: Bu konuda
Kimyâ-i se'âdette buyuruluyor ki:
Ölçüde hile etmemeli,
doğru tartmalıdır. Kur’ân-ı kerimde, Mutaffifîn sûresi, birinci âyetinde
meâlen;
(Verirken noksan,
alırken fazla ölçenlere acı azaplar yapacağım) buyuruldu. Din
Büyükleri, her aldıklarını biraz noksan, verdiklerini de, biraz fazla ölçer ve;
“Bu az fark, Cehennem
ile aramızda perdedir derlerdi. Bunu, tam doğru ölçememek korkusundan
yaparlardı. Yedi kat yer ve yedi kat gökler genişliğinde olan Cenneti, birkaç
kuruşa satanlar ne kadar ahmaktır ve birkaç arpa tanesi için, Cehennem azabı
ile müjdelenenler ne kadar ahmaktır” buyururlardı.
Resûlullah efendimiz,
her ne satın alsaydı, parasını biraz fazla verirdi. Fudayl bin İyâd hazretleri,
oğlunu, bir şey satın alıp, vereceği altının kirlerini temizlerken görünce;
“Ey oğlum! Bu yaptığın
iş, sana iki nafile hacdan ve iki umreden daha faydalıdır” buyurdu. Din
Büyükleri buyuruyor ki:
“Fasıkların en kötüsü,
alırken çok, satarken az ölçenlerdir.”
Manifaturacılardan,
kumaşı alırken gevşek, satarken gergin tutup ölçenler de böyledir. Kemiğini,
âdetten fazla koyan kasaplar da böyledir. Hububat, buğday ve benzerlerinin
içine toz toprak karıştırıp satanlar da böyledir. Malın iyisi ile kötüsünü
karıştırıp, hepsini iyi diye satan pazarcılar da böyledir. Bunların hepsini
yapmak haramdır.
Velhasıl, alışverişte
herkese karşı doğru hareket etmek vacibdir. Hatta, kendine söylenmesini
istemediği sözü başkalarına söylememelidir. Böyle haramlardan kurtulmak için
de, kendini, din kardeşinden üstün görmemek lazımdır. Bunu da, herkesin yapması
güçtür. Bunun için Allahü teâlâ;
(Hepiniz Cehennemden
geçeceksiniz!) buyuruyor. Amma, herkes Allahü teâlâdan korkusuna göre, oradan çabuk
veya geç kurtulacaktır.
Her sanatta
da hile yapmamak farzdır. Çürük iş yapmak ve gizlemek haramdır. İmâm-ı
Ahmed ibni Hanbel hazretlerinden, gizli yama yapmayı sordular. O da cevaben;
“Kendisinin giymesi ve müşterinin giymek için istemesi ile caiz olup, hile olarak yapmak, yani gizli yamayı, yeni diye satmak günahtır, aldığı para da haramdır” buyurdu.