16/10/2022 Pazar Köşe yazarı A.U
Vekil ile alışveriş yapmak
Sual: Bir kimse, kendisinin işi
varsa veya müsait değil ise, bir başkasını yerine vekil ederek, o vekile
alacağı şeyleri aldırtabilir mi, eğer aldırtabilir ise neye dikkat edilmesi
gerekir?
Cevap: Alışverişte,
malın cinsi, nevi veya fiyatı vekile bildirilmelidir. Vekil, umumi vekil ise,
bildirmeye lüzum olmaz. “Bana bir at al” demek sahih olur. “Bana bir hayvan al”
demek sahih olmaz çünkü hangi hayvan olduğu belirtilmemiştir. “Nasıl olursa
olsun, nasıl istersen öyle al” deyince, umumi vekil olur.
Malın maddesi pamuk veya yün olması, kullanma yeri, işçiliği
ayrı olunca, cins ayrılır. Koyunun yünü ile derisi başka cinstir. Başka cinsten
aldığı mal, vekile kalır, sahibinin olmaz. Koç al denilen vekil, dişi koyun
alırsa, vekilin olur. Süt, pirinç gibi şeyleri al dese, piyasada bulunanı
alması caiz olur.
Ev alacak vekile, mahalle ve fiyatını söylemek yetişir. Ölçü ile
alınan malın miktarı veya fiyatı söylenir. Evsafını söylemek lazım değildir.
Sual:
Anadolu'da, birine bir şey verilince ariyet olarak verdim diyorlar. Ariyet ne
anlamda kullanılıyor, ödünç mü demektir?
Cevap: Ariyet
diyerek verilen mal, ödünç verilmiş olur. Zaten ödünç vermek, ariyet
vermek demektir. Ariyet, bir malı, kullanmak için vermektir. Malın kendi geri
alınır. Ödünç verilen mal ise, geri alınırken, misli satılmış olup, semen
alınmış olur. Mecellede; Ariyet, ücretsiz olarak kullanmak için verilen mala
denir denmektedir.
Sual:
İnsan ve hayvanlar için lazım olan gıda maddelerini çokça alıp daha sonra
pahalanınca satmak günah olur mu?
Cevap: İhtikâr;
insan ve hayvan gıda maddelerini piyasadan toplayıp, yığıp, pahalandığı zaman
satmak demektir yani karaborsadır. Peygamber efendimiz buyurdu ki:
(Bir
kimse gıda maddelerini alıp, pahalı olup da satmak için kırk gün saklarsa,
hepsini fakirlere parasız dağıtsa, günahını ödeyemez.)
(Bir
kimse gıda maddelerini kırk gün saklarsa, Allahü teâlâ ona darılır. O, Allahü
teâlâyı saymamış olur.) Başka bir hadis-i
şerifte de buyuruldu ki:
(Bir
kimse, hariçten gıda maddesi satın alıp, şehre getirir ve piyasaya göre
satarsa, sadaka vermiş gibi sevap kazanır veya köle azad etmiş gibi sevap
kazanır.) Hazret-i Ali de;
“Gıda maddelerini kırk gün saklıyanın kalbi kararır” buyurmuştur.