20/08/2022 Cumartesi Köşe yazarı O.Ü

İnsanlarda nefis olmasaydı, hayvanlar gibi, korkudan, yiyemez, içemez, yaşayamazlardı. 

Sual: Aklına, kalbine uyan kurtulur, nefsine uyan ise helak olur deniyor, bu doğru mudur?

Cevap: Bu konuda İmâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki:

“Bütün varlıkların aslı, ademdir, yokluktur. Her şey yok iken, Allahü teâlâ, bunları yoklukta biliyordu. İlmindeki bu ademlere, kendi sıfatlarından aksettirdi, yansıttı. Varlıkların asılları hasıl oldu. İlimdeki bu asılları, harice çıkardı. Varlıklar hasıl oldu. Elma çekirdeğinin, elma ağacına asıl olması gibi.

İnsanın yapısını anlamak için, bir şeyin aynadaki hayalini düşünelim. Aynadaki bu görüntü, o şeyden gelen ışınların, aynadaki yansımalarıdır. Ayna adem gibidir. İnsanın kalbi ve ruhu bu ışınlara benzer. Ayna, insanın bedenine, camın parlaklığı ise, nefse benzer. Yani nefsin aslı, ademdir. Kalb ile ruh ile ilgisi yoktur.”

Nefse uyan, İslâmiyyetin dışına çıkar. Hayvanlarda akıl ve nefis olmadığı için, ihtiyaçlarını bulunca kullanırlar. Bedenlerine zarar veren şeylerden kaçarlar.

İslam dini, rahat ve huzur içinde yaşamak için lazım olan şeylerden ve dünya lezzetlerinden faydalı olanları yasak etmiyor. Bunların elde edilmesinde ve kullanılmasında, akla ve dine uymayı emrediyor. Bunun için, akla uymayı emir, nefse uymayı yasak ediyor. Akıl yaratılmasaydı, insan hep nefsine uyar, felaketlere sürüklenirdi. Nefis olmasaydı, insan, yaşaması ve üremesi için ve medeni hayat için lazım olan şeyleri kazanmak için çalışmasında kusur ederdi ve nefis ile cihad sevabından mahrum kalırdı. Meleklerden dahâ üstün olmak yolu kapalı kalırdı. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

(Ahırette olacaklardan, sizin bildiklerinizi hayvanlar bilselerdi, yemek için et bulamazdınız!) Yani, hayvanlar ahıretteki azabların korkusundan dolayı, yemekten, içmekten kesilirlerdi. Bir deri, bir kemik kalırlardı.

İnsanlarda nefis olmasaydı, hayvanlar gibi, korkudan, yiyemez, içemez, yaşayamazlardı. İnsanların yaşayabilmeleri, nefislerinin gafleti ve dünya lezzetlerine düşkün olması iledir.

Nefis, iki tarafı keskin bıçak gibidir. Hem de, zehirli ilaç gibidir. Tabibin, doktorun tavsiyesine göre kullanan, bundan fayda kazanır. Aşırı kullanan helak olur. İslamiyet, nefsin helak edilmesini, yok edilmesini değil, terbiye edilmesini, ondan istifade edilmesini emretmektedir.