19/10/2022 Çarşamba Köşe yazarı O.Ü
Haram ve şüphelilerden sakınmak
Sual: Haram ve şüphelilerden
sakınmaya ne denir, kazancına haram ve şüpheli şeyler karışan bir kimse nasıl
hareket eder?
Cevap: İbni
Âbidînde buyuruluyor ki:
“Şüphelilerden sakınmaya Vera denir.
Haramlardan sakınmaya, Takvâ denir.
Şüpheli olmak korkusu ile mubahların çoğunu terk etmeye de Zühd denir.”
Hadîka sonunda buyuruluyor ki:
“Zamanımızda vera ve takvâ sahibi olmak güçleşti. Şimdi, kalbini
ve dilini ve azayı, organlarını haramlardan koruyan ve insanlara, hayvanlara
haksız olarak zulmetmeyen ve ücretsiz olarak bir iş yaptırmayan ve herkesin
elindekini onun helal mülkü bilen kimse, takvâ sahibi olur.
Bir kimsenin elindeki malın gasbedilmiş, çalınmış, faiz, kumar,
rüşvet, zulüm, hıyanet ile alınmış haram malın kendisi olduğu bilinmedikçe,
mallarını bu yollardan edinmekte olduğu bilinse dahi, elindeki bu malın onun
helal mülkü olduğunu kabul etmek lazımdır. Bunu verince, mülk-i habîs ise de,
almak caiz olur.
Verilenin haram mal olduğu bilinirse, bunu ondan hiçbir suretle
almak caiz olmaz.
Çeşitli kimselerden aldığı haram malları birbirleri ile veya
kendi helal malı ile, yahut kendinde emanet bulunan mallar ile karıştırırsa ve
bunları birbirlerinden kolayca ayıramazsa, bu karışımlar, kendi mülkü olur. Bu
karışımlara mülk-i habîs denir.
Haram malları ayırabilirse kendilerini, sahiplerine veya
bunların vârislerine vermesi, ayıramaz ise, tazmin etmesi, ödemesi lazım olur.
Tazmin etmek, kendi helal zekât malından onların mislini, misline malik
değilse, gasbettiği gündeki kıymetini ödemekle olur.
Tazmin etmeden evvel, habis malı kullanmak caiz olmadığı için,
tam mülk değildir. Tam mülk olmayan malın zekâtı verilmez. Tazminden sonra,
habis karışımı kullanması mubah olur ve zekâtını vermesi lazım olur. Sahibini
bildiği hâlde, tazmin etmeden evvel kullanamaz ve sadaka ve hediye veremez ve
zekât nisabına katması lazım olmaz. Sahiplerini, vârislerini bilmiyorsa, haram
malın ve habis karışımın hepsini sadaka vermesi vacib olur. Sahibi sonra zuhur
ederse, kendisine tazmin etmesi de lazım olur.”
Sual:
Yırtık mest üzerine de mesh yapılabilir mi?
Cevap: Yırtığı, üç parmaktan fazla açık olan mestin astarı sağlam olsa ve meste dikilmiş olup, ayak görünmese, mesh caiz olur.