01/04/2020 Çarşamba Köşe yazarı V.T
Zorla alınan hediye sahih değildir!..
Hediye veya hibe mevcut ve bilinen bir malı, birine karşılıksız temlik
etmektir.
Mehmed Kâmil Efendi 117. Osmanlı Şeyhülislâmıdır. 1141 (m. 1728)’de
İstanbul'da doğdu. Zamanının âlimlerinden ders alarak yetişti. Müderrislik ve
kadılık, Anadolu, Rumeli Kadıaskerliği ve nihayet Şeyhülislâmlık makamına
getirildi. 1216 (m. 1801)’de vefat etti. Hediye ile ilgili şunları buyurdu:
Hediye veya hibe mevcut ve bilinen bir malı, birine karşılıksız temlik
etmektir. Belli bir karşılık isteyerek vermek de caizdir. Mesela, borcunu
ödemesini şart etmek caizdir. Karşılık vermek şartı ile yapılan hediye,
karşılığı verilmedikçe sahih olmaz. Hediyenin ve karşılığının, ayrılmadan önce
verilmeleri gerekir. (Sen ölürsen benim, ben ölürsem senin olsun) diyerek evini
birine vermek bâtıldır. Ali, Veli'ye, (Yaşadığın müddetçe evim senin olsun)
dese, Veli ölünce, ev, sahibine verilir. (Al, sarf et) diye verilip,
hediye olduğu söylenmeyen para, teslim edilince, ödünç verilmiş olur. (Al, giy)
diyerek verilen elbise, hediye olur.
Hediye verilmeden önce, veren vazgeçebilir. Hediye verildikten sonra, ancak
ikisinin rızası ile vazgeçilebilir.
Hâfız, pazarlık etmeden, Allah rızası için hatim veya mevlid okursa,
kendisine verilen hediyeyi alması caiz olur. Az diye itiraz ederse, aldığı
haram olur.
Çocuğun hediye vermesi sahih değildir. Çocuğa verilen hediyenin sahih
olması için, çocuğun, hediye edilen şeyi eline geçirmesi gerekir. Fakir,
zenginin verdiği sadakayı zengine hediye etse, zenginin alması caiz olur. Biri,
“Bu malı sana hediye ettim” dese, öteki de alsa, hediye tamam olur. Müşteri,
malı teslim almadan başkasına hediye edebilir. Henüz ele geçirmeden önce,
ikisinden biri ölse, hediye bâtıl olur. İki kimse, ortak oldukları bir evi
birine hediye etseler, caiz olur. Bir kimse, evini iki kişiye hediye etse, caiz
olmaz. Çünkü taksimi mümkün olan şeyi, hisse-i şayialı olarak vermek caiz
değildir. Gelecek ay başında, şu malı sana hediye ettim demek sahih olmaz.
Ölünceye kadar nafakasını vermek ve kendine hizmet etmek şartı ile evini birine
hediye ve teslim edince, hizmete başlarsa, evi geri alamaz. Evini, ölünceye
kadar içinde oturmak şartı ile satmak fâsid ise de, hediye etmek caizdir ve evi
teslim ettikten sonra, geri alamaz. Hediye verirken malın mevcut olması şart,
hazır olması şart değildir. Zorla alınan hediye sahih değildir.