07/02/2019 Perşembe Köşe yazarı O.Ü
Alışverişte aldanmak da israftır
Ahireti kazanmak isteyenlere, lazım olan ile kanaat edip, fazlasını sadaka vermek yakışır.
Sual: İsraf sadece yemede içmede mi olur yoksa başka şeylerde de israf olabilir mi?
Cevap: Malı kıymetinden aşağı fiyatla satarak veya kiraya vererek ve kıymetinden yukarı fiyatla satın alarak veya kiralayarak aldanmak israf olur. Aldanarak alışverişe zaruri ihtiyaç olursa veya yardım, sadaka gibi niyet ile böyle yaparsa israf olmaz. Meyyitin kefenini miktar ve cins bakımından, İslâmiyette bildirilenden fazla yapmak israftır. Abdullah ibni Ömer hazretleri şöyle naklediyor:
“Sa'd ibni Ebî Vakkâs hazretleri abdest alırken, Resûlullah efendimiz gördü.
-Ya Sa'd! Suyu niçin israf ediyorsun? buyurdu.
-Abdest alırken de israf olur mu dedikte;
-Büyük nehirde de olsa, abdestte fazla su kullanmak israf olur buyurdu.”
Acıkmadan önce, günde ikinci defa yemek, israftır. Ahmed Ebû Bekr-i Beyhekî hazretleri kitabında;
“Hazret-i Aişe buyuruyor ki, günde ikinci defa yemek yiyordum. Resûlullah efendimiz görünce;
-Ya Aişe! Yalnız mideni doyurmak, sana her işten daha tatlı mı geliyor? Günde iki kere yemek de israftandır. Allahü teâlâ, israf edenleri sevmez! buyurdu.”
Hâdimî merhum, burayı şöyle açıklıyor:
“Resûlullah efendimiz, hazret-i Aişe'nin ikinci yemeği, acıkmadan yediğini anlayarak böyle buyurmuştu. Yoksa, kefaretler için, günde iki kere yedirmek lazım olduğu meydandadır.”
Sofraya lüzumundan fazla ekmek koyup, sonra bunları, tekrar yemek için kaldırmamak israftır. Yani, yenmeyen ekmek parçalarını atmak ve riya, gösteriş, şöhret için fazla ekmek koymak israf olur.
Nefis yemekleri yemek, kıymetli, yeni elbise giymek, yüksek, büyük binalar yapmak ve dinin sahibinin haram etmediği daha bu gibi şeyler, helalden kazanıldığı, kibir ve öğünmek için olmadığı zaman israf değildir. Lüzumundan fazla olunca tenzihen mekruh olurlar. Ahireti kazanmak isteyenlere, lazım olan ile kanaat edip, fazlasını sadaka vermek yakışır.
***
Sual: Bir kimse, birkaç defa yemin edip bu yeminleri bozsa, hepsi için bir kefaret mi yapar?
Cevap: Bir kimse, birkaç yemini bozarsa, hepsi için ayrı ayrı kefaret yapması lazımdır. Kefaretler, zekât gibi, ibadet-i maliyyedir. Malını fakirlere bir vekil vasıtası ile vermesi caiz olur. Fakat, kendisinin malı ayırırken veya fakire verilinceye kadar niyet etmesi lazımdır.