Sahih olmakla kabul olmak nedir?
Sahih olmakla kabul olmak aynı mıdır?
CEVAP
Sahih olan bir ibadet, kabul olmayabilir. Mesela çaldığı ceket ile namaz kılan kimsenin namazı sahihtir, namaz borcundan kurtulur. Fakat sevabı noksan olur. Diğer bütün günahlar da böyledir. Mesela, oruç tutan kimse akşam orucunu içki ile açsa, orucu yine sahihtir, ama oruçtan hasıl olan büyük sevapların hepsine kavuşamaz. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Haram elbise giyinenin ibadetleri kabul olmaz.) [Bezzar]
(On dirhemlik elbisenin bir dirhemi haramsa, onunla kılınan namaz kabul olmaz.) [İ.Ahmed]
(Haram cilbab [gömlek] ile kılınan namaz kabul olmaz.) [Bezzar]
(Bir lokma haram yiyenin kırk günlük güzel ameli kabul olmaz.)[Taberani, Deylemi]
(Şarap içenin kırk gün namazı kabul olmaz.) [Hakim, İ.Neccar]
(Zekât vermeyenin namazı kabul olmaz.) [Taberani]
(Hakkı kabul etmemekte direnenin farzı da, nafilesi de kabul olmaz.) [Hakim]
(Kendisini istemeyen cemaate imam olanın namazı kabul olmaz.)[Beyheki]
(Saçlarını deve hörgücü gibi yapan kadının namazı kabul olmaz.) [Taberani]
(Kaçan kölenin, efendisine dönünceye kadar namazı kabul olmaz.) [Müslim]
(Farz namaz borcu olanın, nafile namazı kabul olmaz.) [Dürret-ül fahire, Fütuh-ul-gayb]
(Çoluk çocuğunun haklarını ifa etmeyenin namazları, oruçları kabul olmaz.) [Mürşid-ün-nisa]
(Kızını fâsıkla evlendirenin farzı da, nafilesi de kabul olmaz.)[Şir’a]
Buradaki kabul olmaz ifadeleri, ehli sünnet itikadındaki müslüman için geçerli olup, sahih olmaz, boşa gider anlamında değildir. Sahih ve ihlaslı olan her ibadetin sevabı olur. Ama günahlar bu sevapları azaltır, günahın çokluğuna göre hepsini de yok edebilir.
Bid'at ehlinin ibadetleri de sahih olursa da kabul olmaz. Yani niye namaz kılmadın niye oruç tutmadın demezler. Ancak ibadetlerine ve hayır hasenatlarına sevab alamazlar. Birkaç hadis-i şerif meali şöyledir:
(Allahü teâlâ, bid'at ehlinin ne duasını ne zekâtını ne haccını, ne namazını, ne de sadakasını kabul eder, yağdan kıl çıkar gibi dinden çıkar.) [Deylemi]
(Bid'at ehli, bid'atini Allah rızası için terk etmedikçe, hiçbir ameli kabul olmaz.) [İbni Neccar]
(Eshabımın birine kötü söz söylenin farzı da, nafilesi de kabul olmaz.) [Taberani]
(Eshabıma dil uzatılırsa, doğruyu bilen herkese bildirsin, gücü yettiği halde doğruyu bildirmeyen âlimin hiçbir ibadeti kabul olmaz.) [Ebu Nuaym]
Sahih ve kabul olmak
Sual: (Abdestsiz namaz sahih olmaz, ama kabul olur) deniyor. Abdestsiz namaz nasıl kabul oluyor?
CEVAP
Abdestsiz namaz kılınmaz. Kasten kılmak namazla alay olur. Unutarak kılanın durumu farklıdır. Eğer unutarak kılıp da, sonra abdestsiz kıldığını hatırlamazsa, unutmak özür olduğu için o namaz kabul olur. Hatırlarsa sahih olmaz, abdest alıp yeniden kılması gerekir.
Sahih olmak ve kabul olmak nedir, önce bunları açıklayalım:
Bir ibadetin sahih olması demek, o ibadetin geçerli hâle gelmesi için istenen şartların yerine getirilmesi demektir. Mesela namaz ibadetinin sahih olması için, guslün ve abdestin de sahih olması lazım. Ayrıca namazın farzlarına, vaciblerine ve müfsitlerine riayet etmek de gerekir. Bir ibadetin bütün şartları yerine gelse, yine de kabul olmayabilir. Ama bir ibadetin kabul olması için, o ibadet için gerekli bütün şartlara uymak da icap eder.
Bir kimse, abdestsiz namaz kılsa, sonra abdestsiz olduğunu anlarsa, o namazı iade etmesi farzdır. Namazı sahih ve kabul olmasa da, abdestsiz kıldığı namazı Allah rızası için kıldığından dolayı niyetinin sevabına kavuşur. Peygamber efendimiz, (Müminin niyeti, amelinden hayırlıdır) buyuruyor. (Taberani)
Bir mümin halis niyet ederek, (Şu dağ altın olsa da, muhtaçlara dağıtsam) diye düşünse, bu halis niyetinden dolayı sanki dağıtmış gibi sevaba kavuşacağı din kitaplarında yazılıdır. Abdestsiz namaz kılan kimse de, abdestinin olmadığını bilmediği için yaptığı halis niyete karşı çok sevab alır. Eşbah’ta deniyor ki:
Bir ibadette sevab hâsıl olması için, halis niyet edilmesi de şarttır. Halis niyet ederek yapılan bir ibadet, bilmeyerek bozulmuşsa, sahih olmaz, ama niyet edildiği için, çok sevab hâsıl olur. Mesela, bir kimsenin abdestli olduğunu sanarak, abdestsiz kıldığı namaz, [daha sonra abdestsiz olduğu meydana çıkmışsa] sahih olmaz, ama niyetine karşılık çok sevab verilir. Şartlarına uygun olarak kılınan her namaz sahihtir, ancak riya ile, gösteriş için kılınan namazlara sevab verilmez.
Şartlarına uygun olan ve farzları yapılan her ibadet muhakkak sahih olur. Sahih olan ibadetin kabul olup olmayacağı bilinemez. Mesela bid’at ehlinin ibadetleri sahih olsa da kabul olmaz. Kabul olmaz demek, sahih olsa da, sevabı olmaz, yani o ibadete sevab verilmez demektir. (Redd-ül-muhtar)
Demek ki, abdestsiz namaz sahih olmadığı gibi, kabul da olmuyor, ama abdestsiz olduğunu bilmediğinden halis niyet edildiği için niyetinin sevabına kavuşuluyor.
Sahih olan bir ibadet, kabul olmayabilir. Mesela çaldığı ceket ile namaz kılan kimsenin namazı sahihtir, namaz borcundan kurtulur. Fakat sevabı noksan olur. Diğer bütün günahlar da böyledir. Mesela, oruç tutan kimse akşam orucunu içki ile açsa, orucu yine sahihtir, ama oruçtan hasıl olan büyük sevapların hepsine kavuşamaz. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Haram elbise giyinenin ibadetleri kabul olmaz.) [Bezzar]
(On dirhemlik elbisenin bir dirhemi haramsa, onunla kılınan namaz kabul olmaz.) [İ.Ahmed]
(Haram cilbab [gömlek] ile kılınan namaz kabul olmaz.) [Bezzar]
(Bir lokma haram yiyenin kırk günlük güzel ameli kabul olmaz.)[Taberani, Deylemi]
(Şarap içenin kırk gün namazı kabul olmaz.) [Hakim, İ.Neccar]
(Zekât vermeyenin namazı kabul olmaz.) [Taberani]
(Hakkı kabul etmemekte direnenin farzı da, nafilesi de kabul olmaz.) [Hakim]
(Kendisini istemeyen cemaate imam olanın namazı kabul olmaz.)[Beyheki]
(Saçlarını deve hörgücü gibi yapan kadının namazı kabul olmaz.) [Taberani]
(Kaçan kölenin, efendisine dönünceye kadar namazı kabul olmaz.) [Müslim]
(Farz namaz borcu olanın, nafile namazı kabul olmaz.) [Dürret-ül fahire, Fütuh-ul-gayb]
(Çoluk çocuğunun haklarını ifa etmeyenin namazları, oruçları kabul olmaz.) [Mürşid-ün-nisa]
(Kızını fâsıkla evlendirenin farzı da, nafilesi de kabul olmaz.)[Şir’a]
Buradaki kabul olmaz ifadeleri, ehli sünnet itikadındaki müslüman için geçerli olup, sahih olmaz, boşa gider anlamında değildir. Sahih ve ihlaslı olan her ibadetin sevabı olur. Ama günahlar bu sevapları azaltır, günahın çokluğuna göre hepsini de yok edebilir.
Bid'at ehlinin ibadetleri de sahih olursa da kabul olmaz. Yani niye namaz kılmadın niye oruç tutmadın demezler. Ancak ibadetlerine ve hayır hasenatlarına sevab alamazlar. Birkaç hadis-i şerif meali şöyledir:
(Allahü teâlâ, bid'at ehlinin ne duasını ne zekâtını ne haccını, ne namazını, ne de sadakasını kabul eder, yağdan kıl çıkar gibi dinden çıkar.) [Deylemi]
(Bid'at ehli, bid'atini Allah rızası için terk etmedikçe, hiçbir ameli kabul olmaz.) [İbni Neccar]
(Eshabımın birine kötü söz söylenin farzı da, nafilesi de kabul olmaz.) [Taberani]
(Eshabıma dil uzatılırsa, doğruyu bilen herkese bildirsin, gücü yettiği halde doğruyu bildirmeyen âlimin hiçbir ibadeti kabul olmaz.) [Ebu Nuaym]
Sahih ve kabul olmak
Sual: (Abdestsiz namaz sahih olmaz, ama kabul olur) deniyor. Abdestsiz namaz nasıl kabul oluyor?
CEVAP
Abdestsiz namaz kılınmaz. Kasten kılmak namazla alay olur. Unutarak kılanın durumu farklıdır. Eğer unutarak kılıp da, sonra abdestsiz kıldığını hatırlamazsa, unutmak özür olduğu için o namaz kabul olur. Hatırlarsa sahih olmaz, abdest alıp yeniden kılması gerekir.
Sahih olmak ve kabul olmak nedir, önce bunları açıklayalım:
Bir ibadetin sahih olması demek, o ibadetin geçerli hâle gelmesi için istenen şartların yerine getirilmesi demektir. Mesela namaz ibadetinin sahih olması için, guslün ve abdestin de sahih olması lazım. Ayrıca namazın farzlarına, vaciblerine ve müfsitlerine riayet etmek de gerekir. Bir ibadetin bütün şartları yerine gelse, yine de kabul olmayabilir. Ama bir ibadetin kabul olması için, o ibadet için gerekli bütün şartlara uymak da icap eder.
Bir kimse, abdestsiz namaz kılsa, sonra abdestsiz olduğunu anlarsa, o namazı iade etmesi farzdır. Namazı sahih ve kabul olmasa da, abdestsiz kıldığı namazı Allah rızası için kıldığından dolayı niyetinin sevabına kavuşur. Peygamber efendimiz, (Müminin niyeti, amelinden hayırlıdır) buyuruyor. (Taberani)
Bir mümin halis niyet ederek, (Şu dağ altın olsa da, muhtaçlara dağıtsam) diye düşünse, bu halis niyetinden dolayı sanki dağıtmış gibi sevaba kavuşacağı din kitaplarında yazılıdır. Abdestsiz namaz kılan kimse de, abdestinin olmadığını bilmediği için yaptığı halis niyete karşı çok sevab alır. Eşbah’ta deniyor ki:
Bir ibadette sevab hâsıl olması için, halis niyet edilmesi de şarttır. Halis niyet ederek yapılan bir ibadet, bilmeyerek bozulmuşsa, sahih olmaz, ama niyet edildiği için, çok sevab hâsıl olur. Mesela, bir kimsenin abdestli olduğunu sanarak, abdestsiz kıldığı namaz, [daha sonra abdestsiz olduğu meydana çıkmışsa] sahih olmaz, ama niyetine karşılık çok sevab verilir. Şartlarına uygun olarak kılınan her namaz sahihtir, ancak riya ile, gösteriş için kılınan namazlara sevab verilmez.
Şartlarına uygun olan ve farzları yapılan her ibadet muhakkak sahih olur. Sahih olan ibadetin kabul olup olmayacağı bilinemez. Mesela bid’at ehlinin ibadetleri sahih olsa da kabul olmaz. Kabul olmaz demek, sahih olsa da, sevabı olmaz, yani o ibadete sevab verilmez demektir. (Redd-ül-muhtar)
Demek ki, abdestsiz namaz sahih olmadığı gibi, kabul da olmuyor, ama abdestsiz olduğunu bilmediğinden halis niyet edildiği için niyetinin sevabına kavuşuluyor.