19/08/2019 Pazartesi Köşe yazarı O.Ü
Tahiyyatta parmağı kaldırmak
"Namazda, her uzvunu, gücün yettiği kadar, kıbleye karşı
bulundur!"
Sual: Hanefi mezhebindeki bir Müslüman, namazda ettehiyyatüyü okurken,
şehadet parmağını kaldırır mı?
Cevap: Bu konuda İmâm-ı Rabbânî hazretleri Mektûbât kitabında buyuruyor ki:
“Şehadet parmağı ile işaret etmenin caiz olduğunu bildiren hadîs-i şerifler
çoktur. Hanefî mezhebindeki âlimlerin bir kısmı da, böyle söylemiştir. Hanefî
mezhebindeki kitaplar, çok dikkatle okunursa, parmak kaldırmanın caiz olduğunu
bildiren haberler, Üsûl bilgileri değildir. Fetâvâ-i Sirâciyyede deniyor
ki: “Namazda eşhedü en lâ... derken, şehadet parmağı ile işaret mekruhtur.
Fetva da böyle verilmiştir.”
İşaret etmenin haram veya mekruh olduğunu bildiren fetvalar mevcuttur.
Bizim gibi mukallitlerin, hadîs-i şerif vardır diyerek, işaret etmeye
kalkışmamız, müctehidlerin fetvaları ile haram veya mekruh olduğu bildirilen
bir işi yapmamız doğru olmaz. Bu fetvalar karşısında, Hanefi mezhebindeki bir
kimsenin, parmakla işaret etmesi, ya ictihat derecesinde olan bu âlimlerinin
işaret edileceğini bildiren, meşhur hadislerden haberleri yok imiş veya hadîs-i
şerifleri işitmişler, fakat, bunlara uymamışlar, kendi kafaları, düşünceleri
ile hareket etmişler demek olur. Bu fikirlerin ikisi de, çok bozuktur. Bize
düşen; “Bu büyükler, işaret etmenin haram ve mekruh olacağına bir delil elde
etmeselerdi, haram veya mekruh demezlerdi. İşaretin sünnet ve müstehab olduğunu
gösteren haberlerin değil, yasak olduğunu gösteren vesikaların doğru olduğunu
anlamışlardır” olmalıdır.
Birkaç hadîs-i şerif işitmek, delil ve senet olamaz. Eğer; “Biz şimdi,
onların anladıklarının yanlış olduğunu gösteren bilgileri ele geçirmiş
bulunuyoruz” denirse, bizim gibi mukallitlerin bilgisi, bir şeyin helal veya
haram olmasına vesika olamaz.
Hanefî mezhebinin âlimleri, işaret için bildirilen hadîs-i şeriflerin çok
ve başka başka olduğunu görünce, namaz hakkındaki kesin ve açık emirlere uygun
olmayan, fazla bir hareketin yapılmamasını söylediler. Çünkü namazda esas,
fazla hareketten sakınmaktır. Bundan başka, bütün âlimler, söz birliği ile
haber vermiştir ki, parmakları, gücü yettiği kadar, kıbleye karşı bulundurmak
sünnettir. (Namazda, her uzvunu, gücün yettiği kadar, kıbleye karşı bulundur!) hadîs-i
şerifi, bunu açıkça emretmektedir.”