20/05/2025 Salı Köşe yazarı V.T

Meşakkat olunca, namazları vakitlerinden sonra kılmaya ve iki namazı cemetmeye de izin verilmiştir. 

Ebû Bekr-i Hallâl hazretleri Hanbelî mezhebi fıkıh âlimlerindendir. Ahmed el-Hallâl, Ahmed bin Hanbel’in eshâbından olan birçok âlimden ilim aldı. Bu mezhebde zamanının âlimlerine imâm oldu. 311 (m. 923) senesinde Bağdâd’da vefât etti. Çok hadîs-i şerîf rivâyet edip, eserinde yazdı. Ebû Bekr-i Hallâl’ın rivâyet ettiği bir hadîs-i şerîf şöyledir:

“Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem) Efendimiz, şehirde olduğu hâlde (özrü sebebiyle), öğle ile ikindi namazlarını cem ederek, birleştirerek dörder rekat kıldı. Akşam ile yatsı namazlarını cemedip, yedi rekat olarak kıldı.” İmâm-ı Mâlik, “Yağmurlu bir gecede böyle kılmıştı” diyor. Dört mezhebin diğer üç imâmı da, namazların cemedilip takdim ve tehîr edilerek kılınabilmesinin sebeplerini, ayrı ayrı bildirmişlerdir.

Bu husûsta (el-Fıkh-u alel Mezâhib-il-erbe’a) kitabının birinci cild 483. sahîfesinde şu bilgiler verilmektedir: 

“Özrü olmayanın beş vakit namazı vaktinde kılması lâzımdır. Vakti gelmeden önce ve vakti geçtikten sonra kılmak caiz değildir. Dîn-i İslâm merhamet, kolaylık dînidir. Meşakkat olunca, namazları vakitlerinden sonra kılmaya izin verilmiştir, iki namazı cemetmeye de izin verilmiştir. Fakat bunun, sebeplerine ve şartlarına uygun olması lâzımdır. Bu şartlara uymadan, vaktinde kılmamak büyük günâh olur. Bu şartlar, dört mezhebde başka başkadır. Mâlikî mezhebinde, seferde, hastalıkta, yağmurda ve gece çamurda, iki namazı cemetmek caiz olar. Şafiî mezhebinde, seferde ve yağmurda iki namazı cemetmek caizdir. Hanefî mezhebinde, yalnız Arafat meydanında ve Müzdelife’de, hacıların iki namazı cemetmeleri caiz ve lâzımdır. Hanbelî mezhebinde, seferde, hastalıkta, kadının emzikli veya müstehâza (özürlü) olmasında, abdesti bozan özürlerde, abdest ve teyemmüm için meşakkat çekenlerde ve âmâ ve yer altında çalışan gibi, namaz vaktini anlamakta âciz olanın ve canından, malından ve namusundan korkanın ve maîşetine zarar gelecek olanın iki namazı cemetmeleri caiz olur.

İki namazı cemetmek demek, ikindiyi takdim ederek, öğle vaktinde öğle ile birlikte kılmak veya öğleyi tehîr ederek, ikindi vaktinde ikindi ile birlikte kılmak veya akşam ile yatsıyı da, böyle takdim veya tehîr etmektir. Sabah namazı, hiçbir zaman cemedilmez."