Vekalet ile iş yapmak
29/05/2025 Perşembe Köşe yazarı O.Ü
Sual: Vekalet vermek, birini vekil yapmak ve iki kişi arasında haberci olmak ne demektir, nasıl olur?
Cevap: Vekalet; bir kimsenin, bir işi yapmak için,
başkasını kendi yerine koyması, başkasına iş havalesi yapması demektir. Yerine
geçirilen başka kimseye Vekil denir. Bir kimsenin sözünü
başkasına götürene Resül veya Haberci denir.
Birini vekil yapmak, icab ve
kabul ile olur. Yani; “Seni vekil yaptım” ve “Kabul ettim” sözleri veya
yazıları ile olur. Vekil, cevap vermeden, işi yapmaya başlasa, kabul etmiş
olur. İş habersiz yapıldıkdan sonra, sahibinin, izin verdim demesi ile de, vekil
etmiş olur.
Sual: Vekil olan bir kimse, bir
başkasını kendi yerine vekil edebilir mi?
Cevap: Vekil, sahibinden ayrıca izin almadıkça veya
“istediğini yap” diyerek umumi vekil edilmedikçe, başkasını
kendine vekil yapamaz. Yalnız, zekât vermek için olan vekil, izinsiz olarak
başkasını, o da başkasını vekil yapabilirler. İkinci vekil, doğrudan doğruya
sahibin vekili olur.
Sual: Vekil ile, umumi olarak
vakalet verilen umumi vekil olan kimse arasında bir fark var mıdır?
Cevap: Alışverişte vekalet verilirken, vekil edilecek
kimseye, malın cinsi, nevi, çeşidi veya fiyatı bildirilmelidir. Vekil, umumi
vekil ise, bunları bildirmeye lüzum olmaz. Vekile, “Bana bir at al” demek sahih
olur. “Bana bir hayvan al” demek sahih olmaz. Nasıl olursa olsun, nasıl
istersen öyle al! deyince, umumi vekil olur. Malın maddesi, pamuk veya yün
olması, kullanma yeri, işçiliği ayrı olunca, cins ayrılır. Koyunun yünü ile
derisi başka cinstir. Başka cinsten aldığı mal, vekile kalır. Sahibinin olmaz.
Koç al denilen vekil, dişi koyun alırsa, vekilin olur. Süt, pirinç gibi şeyleri
al dese, piyasada bulunanı alması caiz olur. Ev alacak vekile, mahalle ve
fiyatını söylemek yetişir. Ölçü ile alınan malın miktarı veya fiyatı söylenir.
Evsafını söylemek lazım değildir.
Umumi vekil,
sahibinin malını, dilediği fiyata satabilir. Fiyat söylenmiş ise, daha aşağı
satamaz. Satarsa, öder. Vekil, sahibinin malını, kendine satın alamaz.
Akrabasına da satamaz. Ancak, bunlar, umumi vekil ise veya değerinden yüksek
satabilir. Umumi vekil, peşin de, veresiye de satabilir. Fakat, peşin sat veya
şu malımı sat da borcumu ver denildi ise, veresiye satamaz.
