Sözleşmelerde şahit bulundurmak
28/10/2025 Salı Köşe yazarı O.Ü
Sual: Dinî nikâh akitlerinde, borç almakta, birisini vekil yaparken ve benzeri sözleşmelerde, şahit bulunması gerekir mi?
Cevap: Bu konuda İbni
Âbidînde, nikâh şahitliğini anlatırken buyuruluyor ki:
“Bütün akitlerde, sözleşmelerde olduğu gibi, nikâh
için birini vekil yaparken de, iki şahit bulunması lazım değildir. Fakat, her
akitte iki şahit olması müstehabdır. Nikâh yapılırken ise, şarttır, lazımdır.
Ödünç vermekte de, iki şahit vaciptir denildi. Ticaret, vekalet ve bütün
akitlerde senet yazmak şart değil ise de, ödünç vermekte lazım, nikâhta da
müstehaptır.
Vekil yapmakta ve nikâhta, şahitlerin ve vekil
yapılacak kişinin kadını tanımaları lazımdır. Yanında iseler, yüzünü görmeleri
iyi olur. Başka odadan sesini duyarlarsa, kadın odada yalnız ise, caiz olur.
Nikâh kıyılırken, veli veya vekil şahitlerin bildiği kadının yalnız ismini
söyler. Şahitlerin tanımadıkları kadının, babasının ve dedesinin adını da
söylemesi lazımdır.
Tanımak, kimin kızı ve hangi kızı
olduğunu bilmek demektir. Şahsını, şeklini bilmek değildir. Küçük kızın babası,
kızının nikâhını kıymak için, bir kişiye emreder. O vekil olan da, bir başkası
yanında nikâh yaparsa, baba da orada hazır bulundu ise, caiz olur. Çünkü,
vekilin nikâh yapması, babanın yerine olur. Kendi şahit yerini tutar. Baba
hazır bulunmazsa, caiz olmaz. Büyük, baliğa kızın babası veya başka bir vekili,
bir adam yanında, kızı nikâh yaparsa, kız da hazır ise, caiz olur. Çünkü,
velinin ve vekilin sözünü, kız söylemiş gibidir. Veli veya vekil, şahit yerine
geçer. Bir adam bir kimseye; “Kızını bana zevce olarak verdin mi?” dese, o da; “Evet”
veya “Zevce olarak verdim” dese, nikâh olmaz. Birinci adamın tekrar; “Kabul
ettim” demesi lazımdır. Çünkü, önce sormuştu. Soru ile, sual ile vekil
yapılmaz. “Kızını bana zevce olarak ver!” deseydi, olurdu. Çünkü, emir ile
vekil yapmış olur. Bu vekilin cevabı, iki taraf adına söylenmiş olup, iki
şahit de varsa, nikâh tamam olur. Vekil, kızın babasının adını yanlış söylerse,
nikâh sahih olmaz. Bir adam, birçok kimseyi, bir kızı almak için gönderse,
içlerinden biri, kızın babasına söyleyip, babası veya velisi verse, sahih olur.
Çünkü, içlerinden söyleyen vekil olmuş, ötekiler şahit olmuştur.”
