Alışverişte seçici mi olmalıdır?
30/09/2025 Salı Köşe yazarı O.Ü
Sual: Bir Müslüman, alışveriş yaparken neye dikkat etmesi gerekir, herkesle alışveriş yapılabilir mi, seçici olmak gerekir mi?
Cevap: Konu ile alakalı olarak, İmâm-ı Gazâlî
hazretleri Kimyâ-i se'âdet kitabında buyuruyor ki:
“Şüpheli şeylerden kaçınmalıdır.
Harama yaklaşan zaten asi, fasık olur. Şüphe edilen şeyleri, Ehl-i sünnet
âlimlerinin kitaplarından öğrenmelidir. Cahil hafızlara, hocalara ve her kitaba
güvenmemelidir. Kalbine sıkıntı getiren şüpheliyi almamalıdır. Zalimlerle,
hile, hıyanet edenlerle, yemin ile satanlarla, dükkânında haram şey satanlarla
alışveriş etmemelidir. Zalimlere, fasıklara veresiye satmamalıdır. Çünkü,
öldükleri zaman üzülür. Hâlbuki, zalimler yani Müslümanlara ve İslamiyete eli
ile, dili ile, kalemi ile zarar yapanlar ölünce üzülmek günahtır. Onlara yardım
etmek caiz değildir. Mesela, din ile alay edenlere, yalan yanlış kitaplar
yazarak dini yıkmaya uğraşanlara kâğıt satmak günahtır. Velhasıl, herkesle
muamele etmemelidir. Doğru insan aramalıdır. Bir zaman vardı ki, bir tüccar,
her istediği ile muamele edebilirdi. Çünkü, herkes, alışveriş ilmini biliyor ve
bildiğine göre hareket ediyordu. Sonraları öyle zamanlar geldi ki, birkaç kişi
ile muamele edilemezdi. Daha sonraları ise, ancak birkaç kimse ile muamele
edilebilir oldu. Bir zaman gelmek korkusu vardır ki, alışveriş edecek kimse
bulunamayacaktır. Bunu çok zaman önce, söylemişlerdir. Bizler, belki de,
büyüklerimizin korktuğu o zamana kaldık. Kim ile olursa olsun, alışveriş
edilmektedir. Cahil hafızlar, yangına körükle gidip; “Bugün dünyanın her tarafı
böyle oldu. Her yerdeki mala haram karıştı. Haramdan kurtulmak imkansız oldu”
diyorlar. Bu söz, çok yanlıştır. Hiç de dedikleri gibi değildir. Bunların
hepsini kim yapabilir diyerek ümitsizliğe düşmek doğru değildir. Ne kadar yapılabilirse
çok kâr olur. Ahıretin dünyadan daha iyi olduğuna inanan kimse, bunların
hepsini de yapabilir.”
Sual: Eti yenen hayvanlardan
bazıları, bulundukları yerin durumuna göre, necis olan şeyler yiyebiliyorlar,
bu hayvanların etini yemek, sütünü içmek uygun olur mu?
Cevap: Tezek ve başka necis
şeyleri yiyen hayvanın eti kokarsa, yanına yaklaşınca pis koku gelirse, eti,
sütü ve teri necis olup, yemesi mekruhtur.
